266 / 521
TBB Dergisi 2011 (96)
Halide Gökçe TÜRKOĞLU
265
ran İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, bu dönemdeki ırkçılığa
karşı bir tepki olarak ortaya konmuştur. Kriz hallerinde ortaya ko-
nan gelişmeler, muhakkak Roma’da söz konusu olmuştur. Ancak bu
çeşit krizlere verilen tepkiler, Roma’da daha farklı olmuştur. İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi, 2. Dünya Savaşının ardından savaşa
duyulan büyük nefretin etkisiyle, hızla hazırlanmıştır. Oysa Roma
dünyasında, insan haklarına ilişkin gelişmeler herzaman için daha
yavaş, daha kazüistik biçimde olmuştur. Roma’lıların geleneklerine
sıkı sıkıya bağlı bir toplum olmaları da burada etkisini göstermiştir.
Onlar, zaman içinde, kendilerini yeniliklere adapte ederek, gelenek-
lerinden tamamen kopmamayı başarmış bir toplumdur.
M.Ö. 27 yılından itibaren Roma’nın gücünün yoğun olarak her
alanda hissedilmeye başlanması, Roma’nın küçük bir şehir devleti
olmaktan çıkıp, hızla bir dünya imparatorluğuna dönüşmesine bağlı
olarak, hukuk kurum kurallarında ve uygulamalarında da değişik-
liklikler olmuştur. İnsan hakları ve esas olarak yaşam hakkı tartış-
maların konusu olmauş, hukukçular, düşünürler insan haklarının
öneminden bahsetmeye devam etmişlerdir. Ayrıca suçlulara verilen
çok ağır, insanlık dışı, işkence tarzındaki cezalardan yavaş yavaş
vazgeçilmesi ya da bu cezaların yumuşatılması yoluna gidilmiştir.
Cezalar, suçlunun statüsüne göre insani ve insani olmayanlar olarak
ayrılarak, en azından bazı sınıflardaki kişilerin, hukuken korunması
sağlanmıştır.
KAYNAKLAR
Alexander Michael Charles,
Trials in the Late Roman Republic 149 BC to
50 BC
, Unv. of Toronto Press, Toronto 1990.
Berger Adolf,
Encyclopedic Dictionary of Roman Law
, Philadelphia 1953.
Bauman Richard A,
Crime and Punishment in Ancient Rome
, 2. Ed., Lon-
don 2006.