263 / 521
Roma Hukukunda
Humanitas
ile Maiestas Populi
Romanı Arasındaki Bağlantı
262
anus ise, aile babalarının, aile evlatları üzerindeki ölüm-yaşam hakkı-
nı sınırlandırmayı tercih etmiştir. İmparator, merhametini aile evlat-
larından yana kullanarak, aile babalarının, evlatlarını öldürmemeleri
yönünde görüşünü açıklamıştır.
103
Ayrıca aile babalarının, aile evlet-
larına işkence yapması ve onları zorla dilendirtmeleri yasaklanmıştır.
İmparator Nero, M.S. 61 yılında, şehir prefecti Pedanius Secundus’un
evinde çalışan bir köle tarafından öldürülmesi üzerinde uygulanması
gereken
senatus consultum Silanianum
’un kapsamında bazı değişiklik-
ler yapmak zorunda kalmıştır. Söz konusu
senatus consultum
’a göre,
cinayet sırasında aynı çatı altında yaşayan tüm kölelerin işkence al-
tında sorgulanmaları ve daha sonra da öldürülmeleri gerekmekteydi.
Bu kural doğrultusunda, Pedanius Secundus’un evinde çalışan kadın
ve çocukların da dahil olduğu 400 kişilik bir grup, senato tarafından
sorgulanmış ve daha sonra da hepsi ölüme yollanmıştır.
104
İmparator
Nero’nun müdahale edip, merhametini gösterdiği nokta ise, aynı çatı
altında yaşayan azatlıların da sürgüne gönderilmesi hususudur. Nero,
söz konusu
senatus consultum
’un yalnızca kölelere ilişkin olduğunu, bu
yüzden de azatlılara dokunulmaması gerektiğini savunarak, önemli
bir adım atmayı başarmıştır.
105
Bir kimsenin, hür ya da köleyi, rızası olsun ya da olmasın hadım etmesi yasaktır.
Hadımı yapan bir doktor ise, ölümle cezalandırılır. D.48.8.4.2,5. Wells, s. 200.
103
Ancak, Hadrianus’un merhametini aile evlatları lehinde kullanmasının bir
istisnasını, üvey annesi ile zina yapan oğlunu, bu gerçeği öğrenmesinden sonra,
ava çıkarıp,
“yanlışlıkla”
vurması durumu oluşturmaktadır. Hadrinianus, oğulu
babanın değil, haydutların vurduğu yönünde karar vererek, aile babasının ceza
almasını engellemiştir. D.48.9.5. Marcus Aurelius, cinnet geçirip annesini öldüren
bir gence, verilebilecek en büyük cezanın zaten sahip olduğu akıl hastalığı
olduğunu ileri sürerek, başka bir cezaya gerek olmadığına karar vermiştir.
D.1.18.14; d.48.9.9.2. Kerrigan, s. 94.
104
Bu noktada, pekçok masum insanın topluca ölüme gönderilmeleri ciddi biçimde
eleştirilse bile, Roma’lıların savundukları husus, kamu yararının korunması
gereken noktalarda, masum kişilerin öldürülmesi haklı görülebilir olmasıdır.
Warmington Brian Herbert,
Nero, Reality and Legend,
Norton Press, New York
1970, s. 64.
105
Nero’da çoğu diğer Roma imparatoru gibi, merhametini herzaman dengeli bir
biçimdegöstermeyibaşaramamıştır.Nero,hristiyanlarıacımasızcacezalandırırken,
merhametini hiç göstermemiş, politik rakiplerini de kişisel başarısı için kolaylıkla
harcayabilmiştir. Nero, Seneca’yı
liberum mortis arbitrium
’a mahkum etmiştir. Bu
ceza, kişinin kendi ölümünü seçebilme olanağını tanımaktaydı. Yani, toplulukların
önünde öldürülmenin yaratacağı korku yerine, kişi intihar edebilme olanağına
sahipti. Genellikle söz konusu kişi sıcak banyoya girerek damarlarını keserdi.
Eğer, 1 saat içinde bunu tek başına yapamazsa, imparator damarlarını kesmesi
için bir doktor yollardı. Ayrıca, Nero Seneca’yı ölüme gönderirken, eşi hakkında
merhamet göstermiştir. Genellikle benzer durumlarda, kocalarının yanında