27 / 521
Alt Vekâlet
26
konusu olduğunu tespit etmek uygulama ve doktrin için büyük güç-
lük arz etmektedir. Bu belirleme özellikle vekilin sorumluluğunun
kapsamı bakımından büyük önem taşır. Bu tespiti yapabilmek için
doktrinde çeşitli ölçütler ileri sürülmektedir
35
. Bağımsızlık ve kişi-
liğin önemli olduğu işlerin kısmen veya tamamen bir başka kişiye
devredilmesi ölçütleri bu ayrımı yapabilmek açısından her zaman
yeterli olmayabilir. Zira yardımcı kişilerin de mutlaka borçluya tabi
olmasının gerekmemesi hususu bağımsızlık ölçütünü, alt vekile bir
kısım işlerin yanısıra vekile sözleşme gereğince yüklenen edimlerin
tamamının bırakılmasının mümkün olması da diğer ölçütü yetersiz
kılar. Doktrinde bizim de paylaştığımız görüşe göre
36
bu ayrımda
vekilin üçüncü kişiyi kendi menfaatine mi, yoksa müvekkilin men-
faatine mi görevlendirdiği kriteri belirleyici olabilir. Nitekim İsviçre
Federal Mahkemesi de bir sanat eşyasının değerinin takdirini konu
edinen vekâlet sözleşmesinin ifası için vekil tarafından bir başka-
sının kullanılmasına ilişkin olayda
37
Hofstetter’in
38
“vekilin kendi
menfaatine kullandığı üçüncü kişinin alelâde yardımcı kişi olduğu”
şeklindeki görüşünden hareket ederek 818 S. TBK m. 391/II (6098
S. TBK m. 507/II)’yi değil, 818 S. TBK m. 100 (6098 S. TBK m. 116)
hükmünü uygulamıştır.
35
Erlüle s.260-261; Şenocak s.141 vd; Tandoğan s.460-461.
36
Hofstetter, Josef: Der Auftrag und die Geschaeftsführung ohne Auftrag:
Schweizerisches Privatrecht, Bd. VII/2 (Obligationenrecht- Besondere
Vertragsverhaeltnisse), herausgegeben von Frank Vischer, Basel 1979, s. 74 vd.
37
BGE 112 II 347: Karara konu teşkil eden olayda davacı karı koca sahip oldukları
antika bir lambanın değerinin takdiri için Zürih’teki bir şirkete başvurur. Ancak
lambanın satımına ilişkin süreli bir teklif alınmış olması nedeniyle lambanın
değerinin 10 aralığa kadar takdiri gerekir. Davalı şirkette çalışan bir yetkili
lambanın değerini çekilecek bir fotoğraf üzerinden Londra’daki bir firmanın
belirlemesi gerektiğini, ancak anılan tarihe kadar belirlemenin yapılması
konusunda söz veremeyeceğini belirtir.Ogünün akşamı davacı, Zürih’teki firmaya
yazdığı mektupla lambanın fotoğrafını bu firmaya gönderir ve değerinin telefonla
bildrilmesini rica eder. Zürih’teki firma fotoğrafı 7 Aralık günü derhal Londra’daki
firmaya yollar. Londra’dan hala bir cevap gelmemesi üzerine davalı şirketin
yetkilisi buraya telefon açar ve fotoğrafın henüz ellerine geçmemiş olduğunu
öğrenir. Bunun üzerine Zürih’teki yetkili lambayı Londra’daki yetkiliye tarif eder
ve bu tarife göre lambaya ilişkin yaklaşık bir değer alır. Lambanın malikleri bu
değeri esas alarak lambayı 16500 İsviçre frankına satarlar. Yaklaşık bir ay sonra
Londra’daki firma fotoğrafı alır, lambanın özel bir parça olduğunu tespit eder ve
lambanın esas değerinin 30-40000 İsviçre frankı değerinde olduğunu davacıya ve
Zürih’teki firmaya bildirir (Şenocak s.147 dpn.319 ).
38
Hofsteter s.74.