115 / 465
Türk Hukuk Sisteminde Hizmet Sözleşmesi Gereği Açılan Hizmet Tespit Davaları
114
ait tespitler hizmet olarak değerlendirmeye alınmayacağından, söz
konusu süreler için yetkili mahkemeye hizmet tespit davası açılması
gerekmektedir.
5510 sayılı Kanun’a göre işyerinde çalıştığı fiilen tespit edilen sigor-
talının geriye dönük bir yıllık hizmetinin tespiti için herhangi bir sınır-
lama getirilmemiştir. Oysaki Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde
çalıştığı fiilen tespit edilen sigortalıya geriye dönük bir yıllık hizmet
kazandırabilmek belli koşulların varlığı halinde mümkün olabilmek-
tedir. 5510 sayılı Kanun bu yönüyle hizmet tespiti açısından sigorta-
lıların yararına görünse de bahse konu kanuna bir bütün olarak bak-
tığımızda kendi içinde çelişki barındırmaktadır. Şöyle ki; 5510 sayılı
Kanun’un
“Kurumun Denetleme ve Kontrol Yetkisi”
başlıklı 59. madde-
sinde; Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları-
nın görevleri sırasında tespit ettikleri Kurum alacağını doğuran olay
ve bu olaya ilişkin işlemlerin, yemin hariç her türlü delile dayandı-
rılabileceği, bunlar tarafından düzenlenen tutanakların ise aksi sabit
oluncaya kadar geçerli sayılacağı belirtilmektedir. Hal böyle iken aynı
Kanun’un 86. maddesinde belirtilen ve aynı denetim elemanlarınca
düzenlenen tutanakların hizmet tespiti açısından geriye dönük sadece
bir yılını geçerli saymak olaya hukuksal olarak delil kavramı açısından
bakıldığında bir çelişkidir.
27
Ayrıca, sigortasız çalıştırılan işçinin, geriye dönük çalışmalarının
mevcut olduğunun, yeterli delil ve bulgularla ortaya konması, dene-
timin pratiğinde son derece zordur. İşyerlerinde yapılacak denetim-
lerde, sigortasız olarak çalıştırıldığı tespit edilen işçiler, geriye dönük
olarak ne kadar süre çalışmış olurlarsa olsun, sadece bir gün üzerin-
den kayıt altına alınabileceklerinden, sigortasız işçi çalıştırmak, işve-
ren açısından son derece cazip bir duruma gelmektedir.
Hizmet tespit davalarında dikkate alınan önemli belgelerden birisi
de denetim elemanlarına ait tutanaklar ve raporlardır. Nitekim özel-
likle fiili tespitler neticesinde düzenlenen raporlarda geriye dönük en
fazla bir yıllık çalışmaların tespiti yapılabildiğinden hareketle bir yıl-
dan fazlasına yönelik iddialar için hizmet tespit davası açılması halin-
de denetim elemanlarına ait tutanak ve raporlar mahkeme tarafından
27
Umut Topçu,
“Sigortalı Hizmetlerinin Fiilen Espiti Sorunu Yeni Sosyal Güvenlik
Kanunu İle Aşıldı (Mı?)”
,
Yaklaşım Dergisi
, Temmuz 2008, S.187