127 / 465
Aile Konutu’nun Özellikleri, Unsurları, Koruma Süresi ve Korunma Nedenleri
126
Aile, evrensel bir kurum olarak çeşitli uluslararası belgelerde ve
anayasalarda, toplumun temeli kabul edilerek düzenlemeye tabi tu-
tulmuştur
27
.
Uluslararası düzeyde ele alındığı gibi, çeşitli ülke anayasalarında
da yer verilen aile kurumuna ilişkin hükümlere, Türkiye’de anayasal
düzlemde ilk olarak 1961 Anayasası’nda yer verilmiştir
28
. Aile kurumu
1982 Anayasası’nda ise, sosyal ve ekonomik hak ve ödevleri düzenle-
yen üçüncü bölüm içinde yer alan 41. maddede düzenlenmiştir
29
.
Türk Medeni Kanunu’ndaki düzenlemelerde aile kavramı esas
olarak çekirdek aile şeklinde ele alınmış, ancak yasada geniş anlamda
aile ve en geniş anlamda ailenin temel alındığı hükümlere de yer veril-
miştir
30
.
Değerlendirilmesi, İstanbul 2004.; Akıncı, Şahin, Medeni Kanun’da Kadın ve Aile,
GÜHFD, 2002, C.VIII, S.1-2, s.15-31.
27
Aile ve korunmasına ilişkin düzenlemelerin yer aldığı başlıca Uluslararası Belge-
ler; İnsan Hakları Evrensel Bildirisi ( bkz. 16, 25, 12, 23 ve 26. maddeler), Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi ( bkz. 8 ve 12. maddeler), Avrupa Sosyal Şartı (Belgede,
ailenin sosyal, yasal ve ekonomik korunma hakkı 16. maddede düzenlenmiştir.),
Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi (Sözleşmenin
10. maddesinde ailenin korunmasına yönelik tedbirler belirtilmiş, 11. maddede ise
taraf devletlere bu doğrultuda görevler yüklenmiştir. ), Medeni ve Siyasal Hak-
lara İlişkin Uluslararası Antlaşma ( bkz. 17 ve 23. maddeler) ve Amerikan İnsan
Hakları Sözleşmesidir (Sözleşme 11. maddesiyle, hiç kimsenin özel yaşam, aile
ve konutuna keyfi ya da kötü niyetli müdahalede bulunulamayacağı ve bu tür
müdahaleler karşısında yasal korunma hakkı olduğu hüküm altına alınmıştır.).
Bunların yanı sıra, doğrudan aileyle ilgili düzenlemeler içermese de, sonuçları
itibariyle aileyi ilgilendirecek olan hükümler ihtiva eden uluslararası belgeler de
mevcuttur. 1959 tarihli Çocuk Hakları Bildirisi, 1979 tarihli Kadınlara Karşı Her
Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi ve 05.06.1990 tarihli AGİK
İnsani Boyut Konferansı Kopenhag Toplantı Belgesi bu tür belgelere örnek olarak
gösterilebilir..
28
1961 Anayasası’nın 35. maddesi
“Aile Türk toplumunun temelidir. Devlet ve diğer
kamu tüzelkişileri, ailenin, ananın ve çocuğun korunması için gerekli tedbirleri alır ve
teşkilatı kurar”
hükmünü içermektedir.
29
Maddede,
“Aile Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet,
ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının
öğretimi ile uygulamasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır teşkilatı kurar” hükmü yer
almaktadır. “…ve eşler arasında eşitliğe dayanır”
ibaresi 03.10.2001 tarih ve 4709 sayılı
Kanunun 17. maddesi ile madde metnine eklenmiştir. Ayrıca Anayasa’nın 10. ve
20. maddeleri de aile ile bağlantılı hususları ele almaktadır. Ancak Anayasa’da
da ailenin tanımına yer verilmemiştir. Bununla beraber 1982 Anayasası’nın ge-
rekçesinde; ailenin ahlaki bir çevre, toplumun ilk modeli, eğitim, yardımlaşma ve
şefkat kaynağı olduğu belirtilmiştir. Bkz. Kocahasanoğlu, Osman Selim, Gerekçeli
ve Açıklamalı Anayasa, İstanbul 1993, s. 85.
30
Dar anlamda aile kavramı ile ilgili hükümler TMK md.118, 281; geniş anlamda