128 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Şebnem NEBİOĞLU ÖNER
127
2 - Eş
Aile konutundan bahsedilebilmesi için, eşler arasında geçerli bir
evlilik birliğinin kurulmuş olması şart olup, aile konutu, resmen evli
olan karı kocanın birlikte yaşadıkları ortak konutu ifade etmektedir
31
.
Evlilik birliği ve eş kavramları, ilgili devletin iç hukukundaki aile hu-
kuku kurallarına göre belirlenmiş olan evlilik sözleşmesinin kurulma-
sıyla oluşur
32
.
Türk hukukunda evlilik, resmi nikâh diye adlandırılan resmi şekil
şartına bağlanmıştır
33
. Türk Medeni Kanunu’nun 185. maddesi uyarın-
ca, evlenmeyle eşler arasında evlilik birliği kurulmuş olur ve eşler için
karşılıklı olarak bir takım hak ve yükümlülükler doğar. Taraflar ancak
evlenme işleminin yapılmasından itibaren eş sıfatını kazanırlar.
Bu nedenle, yasal evlilik ilişkisine dayanmayan evlilik benzeri
serbest ilişkiler veya diğer yaşam beraberliklerinde, ortada kanunun
aile kavramı ile ilgili hükümler TMK md.282, 363; en geniş anlamda aile kavra-
mı ile ilgili hükümler ise TMK md.367’de yer almaktadır. Ayrıca mevzuatımızda
aile kavramıyla ilgili olarak, kıyasen uygulanabilecek olan Türk Borçlar Kanunu
hükümleri ( TBK 56/II, 349) ve aile kurumuna yer verilen özel kanun (4320 Sayılı
Ailenin Korunmasına Dair Kanun), tüzük (21.07.2003 tarih ve 2003/5960 numaralı
Türk Medeni Kanunu Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına
İlişkin Tüzük) ve yönetmelikler (10.07.1985 tarih ve 85/9747 numaralı Evlendirme
Yönetmeliği) de mevcuttur. Ayrıca aile kurumu, ceza yasalarıyla da koruma altı-
na alınmıştır. Bkz. Özen, Muharrem, Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlü-
lüklerin İhlali Suçları, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Ankara 2008, s.1363 vd.;
Nuhoğlu, Ayşe, Aile Düzenine Karşı Suçlar, Beta Yayıncılık, İstanbul 2009.; Şener,
Emine Gülnihal, Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali Suçu, AD,
Mayıs 2010, S.37, s.226-236.; Y.4.C.D., 18.3.2009 tarih, 2007/213 E., 2009/5127 K.
sayılı kararı için bkz. Kazancı İçtihat ve Mevzuat Bankası.
31
Bkz. Kılıçoğlu, Diğer Eşin Rızası, s.9.; Kılıçoğlu, Yenilikler, s.47.; Dönmez, Murat,
Aile Konutunun Haczi, TBBD, 2008, S.77, s.349-358.
32
Evlilik sözleşmesi çeşitli hukuk sistemlerinde farklı şartlara tabi tutulmuş olup,
bazı ülke hukuklarında dini merasim veya resmi nikah şeklinde yer almaktayken,
bazı hukuk sistemlerinde ise, şekil şartı aranmaksızın, salt tarafların aile gibi bir
arada yaşamalarına evlilik birliğine ilişkin hukuki sonuçlar bağlanmakta ve bu
tür beraberlikler
“fiili evlilik”, “serbest birleşme”, “evlilik dışı yaşam birlikteliği”
veya
“nikahsız beraberlikler”
olarak adlandırılmaktadır. Bkz. Köteli, M. Argun, Evliliğin
Hukuki Niteliği ve Evlilik Dışı Beraberlikler, İstanbul 1991, s.21, s.99 vd.
33
Evlenmenin hukuki mahiyeti konusunda
“sözleşme görüşü”, “kurum görüşü”
ve
“şart tasarruf görüşü”
olmak üzere başlıca üç görüş yer almakta olup, evlenmenin
hukuki mahiyeti ve bu konudaki görüşler hususunda bkz. Akıntürk / Karaman,
s.60 vd.; Zevkliler / Havutçu, s.220 vd.; Uçar, Aile Konutu Müessesesi, s.5 vd.; Ay-
rıca Türk Hukuku’nda evlenmenin şartları hususunda bkz. Akıntürk / Karaman,
s.61 vd.