295 / 465
Ceza Yargılaması Süreci
294
sonuç vermeyip, kişi hak ve hürriyetlerinin ihlallerinin artmasına
yol açmaktadır. Bu sebeple, muhaberat hürriyetini kısıtlayan bir
tedbirin yasal mevzuata uygun ve iyiniyetli olarak tatbiki herşey-
den önce gelir.
16- Şüpheli sayısının çok olduğu soruşturmalarda verilen tutuklama
kararları sonucunda, gözaltı travmasından sonra bu defa adı
“tu-
tukevi”
olan, fakat cezaevlerinde işlemeye başlayan uzun tutuklu-
luk süreleri gündeme gelecektir.
Tutukluluğa yapılan itiraz, tahliye talepleri, hakim tarafından
re’sen en fazla otuz günde bir yapılan incelemelerden de genellik-
le sonuç alınamaz. Tutuklama tedbiri yerine uygulanması sürekli
talep edilen adli kontrol tedbirine çoğunlukla başvurulmaz. Bu-
rada artık bir an önce iddianamenin düzenlenip kamu davasının
açılması önem kazanır. Bu şekilde, dosya üzerindeki kısıtlılığın
ortadan kalkması suretiyle şüpheli ve müdafii tarafından dosya-
nın incelenebilmesi ve
“sanık”
sıfatını alan tutuklu şüpheli müda-
fiinin, tabii hakim ve mahkeme önüne çıkıp tahliye talep edebil-
mesi mümkün hale gelecektir. Tutuklanmak ile yargılanmak ve
mahkum olmak farklı kavramlardır. Şüpheli/sanık tutuklanmadı-
ğında, yargılanıp mahkum edilmesine engel bir durum olmadığı
gibi, tutuklandığında da hakkında kamu davası açılıp mahkum
edileceğine dair netlik olmaz. Eğer adaletten kaçma ve/veya de-
lilleri karartma şüphesi var olup da, bu şüphe adli kontrol tedbiri
ile giderilememekte ise, bu halde istisnai olarak tutuklama tedbi-
ri uygulanır. Tutuklama tedbirinin uygulandığı halde, yargılama
(soruşturma ve kovuşturma aşamaları dahil) hızlı yapılmalıdır.
CMK m.102’de, tutuklama tedbirinde azami süreler kabul edilmiş-
tir. Böylece, tutuklu yargılamalarda
“makul süre”
ölçüsüne yönelik
ihlallerin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Ancak ihlaller yine de
devam etmektedir. Şöyle ki;
a) CMK m.102’de azami tutukluluk süreleri ağır cezalık işlerde top-
lam 3 yıl ve terör suçları ile terör amacı ile işlenen suçlar yönünden
6 yıl olduğu halde, hatalı bir yorumla tutukluluğun uzaması hali
asıl süreden fazla kabul edilmek suretiyle 5 yıl ve 10 yıl olarak
uygulanmaktadır. CMK m.102 ile sözde tutuklulukta makul süre