42 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
41
Maddî hukuk sözleşmesi yapmada tam ehliyetli bir kişi kural ola-
rak yetki sözleşmesi de yapabilecektir. Bir tarafın nüfuzunu kullandığı
durumlarda sözleşme gabin sebebiyle geçersizdir
127
.
V. YETKİ SÖZLEŞMESİNİN ETKİSİ
Tarafların yaptığı yetki sözleşmesinin sonucu yetkisiz mahkeme
doğrudan yetkili hale gelir. Olumsuz yetki sözleşmesinde ise yetkili
mahkeme veya mahkemeler yetkisini kaybeder. Bu konuda mahkeme-
nin onayına ihtiyaç yoktur. Yetkili kılınan mahkeme yetkisizlik kararı
veremez. Yetkili hale gelen bir mahkemenin yetkisi, davanın derdest
olmasından sonra bir başka yetki sözleşmesiyle kaldırılamaz. Buna
karşılık başvurulan mahkeme yetkisiz ise, başvurulan mahkemenin
yetkisi veya bir başka mahkemenin yetkisi sözleşmeyle kararlaştırı-
labilir. Sözleşme, tasarrufî etkisinden dolayı taraflar için herhangi bir
yükümlülük içermez. Sözleşmeye aykırı bir dava, yargılama giderleri
açısından tazminat sorumluluğunu da doğurmayacaktır
128
.
Taraflar arasındaki yetki sözleşmesine rağmen davacı yetkisiz bir
mahkemede dava açarsa davalının bunu ilk itiraz olarak ileri sürmesi
gerekir (m.116/1/a). Davalı süresinde ve usûlüne uygun olarak itiraz
etmezse, yukarıda
129
belirtildiği üzere mahkeme yetkili hale gelir. Bir
başka ifadeyle mahkeme yetkisiz olduğunu re’sen dikkate alamaya-
caktır. Bu durum kanun koyucunun yetki sözleşmesine ilişkin getirdi-
ği değişikliklerin amacıyla tam olarak örtüşmemektedir. Zira, kanun-
da belirtilen kişilerin dışındaki kişiler yetki sözleşmesinin tarafı olur
ve itiraz etmezlerse kanunla getirilen koruma amacı ortadan kaldırıl-
mış olacaktır. Yetki itirazında bulunulmaması bakımından belki bir
ayrım yapılması daha doğru olabilir. Tacirler veya kamu tüzel kişi-
lerinin aralarındaki uyuşmazlıklarda yetki itirazında bulunulmaması
halinde mahkemenin yetkisizliğini re’sen dikkate alamaması doğru
olabilir. Ancak tacirler ve kamu tüzel kişileri dışındaki kişileri koru-
mak için mahkemenin, yetkisizliğini re’sen dikkate alması daha doğru
127
Rosenberg/Schwab/Gottwald, s.183. Alman hukukunda gabin kesin hükümsüz-
lük sebebidir (BGB 138). Ancak bizim hukukumuzda gabin iptal sebebidir (BK
m.21).
128
Rosenberg/Schwab/Gottwald, s.186.
129
Bkz.: IV-D.