40 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
İbrahim AŞIK
39
Hukuk Muhakemeleri Kanunu, aksi belirtilmediği müddetçe yet-
ki sözleşmesinde gösterilen mahkemenin münhasır yetkili mahkeme
olacağını kabul etmiştir (m.17)
115
. Dolayısıyla taraflar münhasır yetki
sözleşmesiyle genel ve özel yetkili mahkemelerin yetkisini kaldırmış
olmaktadırlar. Taraflar bunu istemiyorsa, yani genel ve özel yetki-
li mahkemelerin yetkisinin devam etmesini istiyorlarsa yetki sözleş-
mesinde bunu ayrıca belirtmek zorundadırlar. Kanun eşitler arası bir
ilişki söz konusu olduğu, iradelerini özgürce açıklayabilecek oldukları
için tacirler ve kamu tüzel kişilerine kendi aralarındaki ilişkiler bakı-
mından münhasır yetki sözleşmesi yapma imkânı vermiştir
116
.
BizimKanunumuzdaki bu düzenlemeye karşılık Alman hukukun-
da Kanun bir tercih belirtmemiştir. Taraflar sözleşmeyle bir mahkeme-
yi münhasıran yetkili kılabilmektedir; ancak şüphe halinde sözleşme-
nin yorumuna göre hareket edilmesi gerektiği kabul edilmektedir
117
.
Mahkemenin münhasırlığının asıl olduğu şeklindeki düzenleme
yerine münhasır yetkinin kabul edilebileceğinin belirtilmesinin daha
doğru olacağı
118
, münhasır yetki konusunda sarahat aramanın daha
isabetli olacağı ifade edilmiştir
119
.
IV.YETKİ SÖZLEŞMESİNE UYGULANACAK KURALLAR
Yukarıda belirtildiği üzere yetki sözleşmesi, bir usûl hukuku söz-
leşmesidir. Dolayısıyla yetki sözleşmesine usûl hukuku kuralları uy-
gulanacaktır. Ancak HMK’da açıklık veya hüküm olmayan durumlar-
da maddî hukuk kurallarının uygulanması mümkündür
120
.
115
HUMK döneminde tarafların münhasır yetki sözleşmesi yapıp yapamayacakları
tartışmalıydı (HUMK m.22). Bu konuda bkz.: Postacıoğlu, s.161; Üstündağ, s.217;
Kuru/Arslan/Yılmaz, 21.Baskı, s.181; Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım, s.107;
Bolayır, s.159. Yargıtay münhasır yetki sözleşmesi yapılamayacağını kabul ediyor-
du:
“HMUK’un 22. maddesi hükmü gereği taraflar kamu düzenine ilişkin olmadığı hallerde
aslında yetkisiz olan bir mahkemeyi yetki sözleşmesi ile yetkili kılabilirler. Ancak yetki söz-
leşmesi ile yasal olarak yetkili olan genel ve özel yetkili Mahkemelerin yetkisi kaldırılamaz.”
Yargıtay 6.HD. 2008/702 E., 2008/3197 K., 18/03/2008 T.: Hukuk Türk Mevzuat ve
İçtihat Veritabanı İstanbul Barosu Bilgi Bankası, erişim: 16.08.2011.
116
Tanrıver, s.150.
117
Stein/Jonas, s.694; Prütting/Gehrlein, s.167; Rosenberg/Schwab/Gottwald, s.185.
118
Alangoya/Yıldırım/Deren-Yıldırım, HMK Tasarısı, s.27.
119
Alangoya, HMK Değerlendirme, s.37 dn.8.
120
Kuru, C:I, s.555; Kuru/Arslan/Yılmaz, s.158.