80 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Mustafa Talat KUTLU
79
her türüyle görünür hale geldiği ileri sürülebilir. Romantik bakış açısı
veya romanesk tarz olarak ifade edilen biçimin, yakın dönemlerdeki
siyasal-ekonomik ve sosyo-kültürel hareketlerle günümüzde de sergi-
lendikleri söylenebilir.
7
Romantizmin gerçekle olan bağına ilişkin eleştirel yaklaşımların
kısmi doğruluğuna karşılık, romantizmin gerçekdışılığı, cari toplum-
sal gerçeğin eleştirisi olarak ileri sürdüğü dünya görüşünün taşıdığı
önemi azaltmaz.
8
Romantizmin ileri sürdüğü hayali, simgesel, fan-
tastik, ideal, ütopik ve olağanüstü evreni, körleşerek sıradanlaşmış,
insanlıkdışı hale gelerek kabalaşmış, araç değerlerin egemenliğine
terk edilmiş klasik veya modern dünyanın yapay ve mekanik gerçek-
leri ile cari kılınmış gerçekliğin durağan ve sıkıcı doğasına duyulan
karşıtlık oluşturur. Bu nedenle romantizmin ortaya koyduğu eleştirel
gerçekdışılık, gerçeklikten kaçış ve olumsuz itiraz yükünün, özgür-
leştirici bakış açısı ile son derece gerçekçi bir bilince yol açtığı ileri
sürülebilir.
9
Romantizmi herhangi bir okul veya öğretiyle, belirli bir siyasal gö-
rüşle özdeşleştirmek olanaksız
10
olsa da romantiklerin ilerici ve gerici
düşünce ve uygulamalara sahip oldukları görülür.
11
Farklı biçimleri
olmasına karşın, romantiklerin ortak özelliğini kapitalizme duydukla-
rı antipati oluşturur.
12
Romantizm, kapitalist/ modern gerçekliğe kar-
şıtlıktan doğar. Kapitalist/modern gerçekliği oluşturan hesap ruhu,
dünyanın büyüsünün bozulması, araçsal akılcılık ve bürokratik ege-
menlik kapitalizmin ruhunu temsil eder.
13
7
Löwy, Sayre, s.23.
8
Eleştirel gerçekdışılık, gerçeklikten kaçış, negatif itiraz yükü ve özgürlükçü bakış
açısı değerlendirmeleri hak-kında bkz.; Löwy, Sayre, s.15.
9
Isaiah Berlin; Romantikliğin Kökleri, Yapı Kredi Yayınları, Çev. Mete Tunçay, 2.
Baskı, İstanbul 2010, s.27. Löwy, Sayre, s.16.
10
Berlin, Romantikliğin sonucunu liberalizm, hoşgörü, dürüstlük ve yaşamın
yetkinsizliğinin takdir edilmesi olarak belirler, s.173.; Romantizm ve liberalizm
karşıtı olarak romantizm ile liberalizm arasındaki bağa ilişkin açıklamalar için,
bkz. Carl Schmitt, aktaran Bünyamin Bezci; Carl Schmitt’in Politik Felsefesi,
Modern Devletin Müdafaası, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2006, s.122-123.
11
Ricarda Huch; Alman Romantizmi, Doğu Batı, Çev. Gürsel Aytaç, Ankara
2004, s.467; Berlin, s.151.; Büyük Larousse, s.9900; Romantizmin gerici yerel
uygulamasına örnek için bkz., İdris Küçükömer; Romantik Akım ve Irkçı Politika,
Cuntacılıktan Sivil Topluma içinde, Profil, Aralık 2009, s.41 vd..
12
Löwy, Sayre, s.16.
13
Löwy, Sayre, s.24-25.