81 / 465
Hukuksal Romantizm
80
Burjuva değerleri ve aydınlanma sonucunda ortaya çıkan roman-
tizm, klasizmin kalıplaşarak insanlıkdışı hale gelmiş ve aklileştirilmiş
egemen sınıfsal gerçekliğine karşıtlık oluştururken, klasizm sonrasın-
da gelişen aydınlanma ve modern kapitalizmin mekanik ve insanlık-
dışı gerçekliğine de karşı çıkar. Buna uygun olarak Marx, romantizmin
kapitalist uygarlığın
“meşru antitezi olarak mutlu sona kadar”
ona eşlik
edeceğini ileri sürer. Marx, romantizmi, burjuva yaşamının
“bütünüyle
boş olmasına”
karşı tarihsel olarak kaçınılmaz bir karşı saldırı -
“başlan-
gıçtaki tamlığa”
yönelik nostaljik bir özlem- olarak tasvir eder.
14
ROMANTİZM İLE HUKUK ARASINDAKİ İLİŞKİ
Romantizmin hukukla ilişkisinin anlamlandırılmasında, yaşama
bakarak oluşturulmalarına karşın, yaşamdan koparılarak aşkınlaştı-
rılıp yüceltilerek üstün değerler haline getirilmiş hukuksal ilkelerin,
romantik anlayışa ve imgeye yol açtığı söylenebilir. Hukuk alanının
somutluğu ve gerçekliği karşısında romantizmin ileri sürdüğü aşkın
ve yüceltilmiş hukuksal ideanın gerçekliği her zaman tartışmalıdır.
Ancak bu aşkın ve üstün ideaya gönderme yapmadan birey ve kitleler
açısından hukukun varlığını veya yokluğunu anlamlandırmak ve ide-
alize etmek de olanaksızdır.
Hukukun üstünlüğü savını aşkın bir ilkeler bütünü olarak ileri sü-
rerken aslında ilkenin içinde kendini gösteren romantik bir çıkarımı da
açık etmiş oluruz. Burada hukukun üstünlüğüne yüklenen anlam, her
zaman
“hangi hukukun üstünlüğü”
sorusunu ve sorununu beraberinde
getirir. Bu sorunun yanıtının tarihsel bağlamında ele alındığında hiçbir
zaman romantik olmadığı görülür. Ancak bu soruyu ve sorunu görün-
mez kılmak için hayali, ideal, romantik bir yapı, yani maske oluşturulur.
Romantizm ile hukuk arasındaki bağlantıyı ve kapalı ilişkiyi so-
mutlaştıran en önemli metin 1789 Fransız Devrimi sonucunda mey-
dana getirilen ve burjuva ideolojisini ortaya koyan İnsan ve Yurttaş
Hakları Beyannamesidir. Bu tarihi belgenin içeriği, anlam dağarcığı
ve dili incelendiğinde romantik bir dışavurumun Beyannamede dile
getirilen haklar sistemine nasıl yansıdığı ve onu oluşturduğu açıkça
14
Max Blechman; Devrimci Romantizm Üzerine Düşünceler, Devrimci Romantizm
içinde, Versus, Haz. Max Blechman, Çev. Bilal Çölgeçen, İstanbul 2007, s.334.