82 / 465
TBB Dergisi 2011 (97)
Mustafa Talat KUTLU
81
görülür. Burada ileri sürülen kamusal argümanlar
“kahramanca yanıl-
samalar”
üzerine kurulur.
15
Beyannamede, yurttaş romantik bir kamu-
sal söylem olarak ortaya çıkar; özgürlük, eşitlik ve kardeşlik ideaları
soyutlaştırılarak kurulan haklar düzeninin temeline yerleştirilen anla-
yış herkesin yararınaymış gibi görünür.
16
Aslında burada burjuvanın
“manda”
konumunda olduğu, kapitalist toplumun zafere ulaşmasına
yol açan inanç üzerinde temellenen, ahlaki olarak sahici bir yanlış bi-
linç ortaya çıkar.
17
“...
Tarihin gündemi olmuş bir şeyin kendini başka türlü ortaya koyması,
yani burjuva sınıfının zaferi, feodaliteye karşı işverenlerin zaferi, kapalı paza-
ra karşı, loncaya karşı, meslek birliğine ve ilişkiler ağına karşı, serbest pazar
ekonomisinin inşaası olarak göstermesi imkansızdı. Yoksa başkaları, palazla-
nan burjuva olmayan, böyle olmak da istemeyen başkaları böyle bir dava için
mücadele etmemiş olurlardı. Hatta eğer yurttaş yerine hemen burjuva ortaya
çıkmış olsaydı, egemen burjuvazi, XVI. ve XVII. yüzyılların ekonomisine ide-
olojik olarak zaten kısmen egemen olan burjuvazi, henüz tam anlamıyla sahip
olmadığı politik iktidarı ele geçiremezdi...”
18
Diğer yandan romantizm yoluyla, uygulanan hukukun yarattığı
status quo’nun ortaya çıkardığı insanlıkdışılığı ve boğucu gerçekliği or-
taya koymak için coşkun, negatif ve eleştirel bir romantik saldırıyı izle-
yecek yıkıcı bir tartışma ve saldırının yapılması da kaçınılmazdır. Bu ne-
denle romantizmin ortaya koyduğu eleştirel gerçekdışılık, gerçeklikten
kaçış ve egemen olana yönelik olumsuz itiraz yükünün ortaya koyduğu
muhalefet, olanın egemen ve boğucu durağanlığından kopuşun sağla-
yacağı farklılaşmış ve özgürleştirici bakış açısı ile somut olanın yapay ve
sanal gerçekliğini tersyüz edecek gerçekçi bir bilince yol açabilir.
Bu anlamıyla romantizm ile hukuk arasındaki ilişkinin içerdiği
toplumsal ve bireysel karşılaşma hukuk alanında da ilerici ve gerici
yansımalara yol açarak hukuksal eylemin özüne yerleşir. Saf hukuk ye-
rine hayattan ve insandan beslenen, insana içkin değerleri, öznelliği ve
coşkun ideayı yansıtan romantik içeriğin hukuksalı etkilediği, uygula-
nan hukuka yandaşlık ürettiği kadar, karşıtlık da ürettiği görülecektir.
15
Marx’tan aktaran, Bloch, s.235.
16
Bloch, s.234.
17
Bloch, s.235.
18
Bloch, s.235.