170 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Candan ALBAYRAK
169
2. KÜRESELLEŞME VE EKONOMİK KRİZİN YARATTIĞI
ÇALIŞMA KOŞULLARI
2.1. Sosyal Hakların Yok Olması
1982 Anayasamızın 65. maddesine göre,
“Devlet, sosyal ve ekonomik
alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun
öncelikleri gözeterek malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir”
.
Dolayısıyla bu madde ile
sosyal devlet anlayışı benimsenmiş ve bu
doğrultuda vatandaşlara sosyal haklar tanımıştır.
Anayasamızın 2. maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti, … sosyal
bir hukuk Devletidir. Sosyal devlet, toplumun güçsüz kesimlerinin in-
san onuruna yaraşır bir yaşam sürebilmelerini sağlayan sosyal hakları
uygulamaya koyarak, herkesin siyasal yaşama aktif bir biçimde katıl-
masına katkıda bulunması şeklinde tanımlanmaktadır.
14
Sosyal haklar ise, ekonomik bakımdan zayıf ve güçsüz olanların
kendi yaşamlarını sağlamak ve güçlendirmek için hukuk tarafından
korunma haklarına sahip olmaları şeklinde tanımlanmaktadır.
15
Do-
layısıyla sosyal devletin amacı, herkese insan onuruna yaraşan asgari
bir yaşam düzeyi sağlamaksa ve eğer bir devlet kendini sosyal devlet
olarak tanımlıyorsa çalışma hakkı (m. 49), adil ücret hakkı (m. 55), sos-
yal güvenlik hakkı (m. 60, m. 61), konut hakkı (m. 57), sağlık hakkı (m.
56), eğitim hakkı (m. 42) gibi anayasamızda belirtilen sosyal hakları
vatandaşlarına sağlamalıdır.
Her ne kadar anayasamızda sosyal haklar yer alsa da ve devlet
vatandaşlarına sosyal hakları sağlamakla yükümlü olsa da sosyal hak-
lar, küreselleşmenin sonuçlarından olumsuz etkilenen haklar grubu
olduğundan ve ekonominin küreselleşmesi işsizlik, yoksulluk, eşitsiz-
lik ve insan hakları ihlallerine yol açtığından sosyal hakların varlığının
tehlikeye düştüğünü söylemek yerinde olacaktır. Nitekim özellikle
ekonomik kriz dönemlerinde birçok işletme ayakta kalabilmek ve ma-
liyetleri en aza indirmek için asgari ücretle hatta asgari ücretin altında
sigortasız işçi çalıştırma yoluna gitmektedir. İşsiz kalma korkusuyla
14
Nihat Bulut,
“Küreselleşme: Sosyal Devletin Sonu mu?”
,
AÜHFD
, Ankara 2003, C. 52,
S. 2, s. 180.
15
Zehra Gönül Balkır,
Türk Anayasa Yargısında Sosyal Hakların Korunması
, Kocaeli
2009, s. 90.