174 / 529
TBB Dergisi 2012 (98)
Candan ALBAYRAK
173
2.2.3. Ücret Esnekliği
Ücret esnekliği, işletmelerin ücret yapısını ve düzeyini değişen iş-
gücü piyasasına ve karmaşık piyasa ekonomisi şartlarına göre uyarla-
yabilme serbestisi şeklinde ifade edilmektedir.
27
İş hukukunda ücret
esnekliği; işverenlerin, işçilerin verimlilik, çalışkanlık, liyakat, perfor-
mans, yaratıcılık, beceriklilik vb. subjektif unsurlar dikkate alınarak
ödüllendirilmesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu gibi unsurlar dik-
kate alındığında işçi ücretlerinde meydana gelen farklılık, işverenin
eşit davranma borcuna aykırılık teşkil etmemektedir.
Günümüzde küresel rekabetin artması ve işgücü piyasasında
meydana gelen değişim, ücretlere doğrudan yansımaktadır. Küresel-
leşme işçi ücretlerini olumsuz yönde etkilemekte, özellikle ekonomik
kriz dönemlerinde maliyetleri düşürmek zorunda kalan işveren, iş-
çileri hak ettiği ücretin çok altında çalıştırabilmekte işçi de işsiz kal-
mamak için bu durumu kabullenmektedir. Dolayısıyla ücretler genel
ekonomik koşullara göre farklılık gösterebilmektedir. Ücret esnekliği,
ekonomik kriz dönemlerinde işsizliğin azaltılmasında önemli rol oy-
namaktadır. Çünkü işletme ekonomik yönden güçlü değilse kriz dö-
nemlerinde işçi ücretlerinin düşürülmesi hem işletmenin sürekliliğini
sağlayacak hem de işçilerin işsiz kalmasını önleyecektir.
2.2.4. Emek Piyasalarının Esnekliği
Emek piyasalarının yani işgücünün esnek kullanımı konusunda
dışsal esneklik ve içsel esneklik kavramları gündeme gelmektedir:
28
Dışsal esneklik, sayısal esneklik uygulamaları ile ilişkilendirilmekte-
dir. Örneğin, işçilerin işe giriş çıkışlarındaki katı kurallar yumuşatıl-
makta, işletmenin ihtiyacına göre, süreç içinde işçilerin sayısının değiş-
tirilmesine imkan tanınmaktadır. Kısmi süreli çalışma, geçici iş ilişkisi,
evde çalışma, tele çalışma gibi atipik çalışma modelleri bu amaca yö-
neliktir.
29
İçsel esneklikte ise işgücünün daha fonksiyonel kullanımı
27
DPT,
“VIII. 5 Yıllık Kalkınma Planı”
,
İşgücü Piyasası Özel İhtisas Komisyonu
Raporu
, Ankara 2001, s.11.
28
Ali Güzel,
“İş Hukukunda Yeniden Yapılanma Süreci ve İşin Düzenlenmesi Konusunda
Esneklik”
,
Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan
, Ankara 2000, s. 209; Ongan, s. 113.
29
Emin Zeytinoğlu,
“İş Hukukunda Esneklik ve 4857 Sayılı İş Kanunu’na Çeşitli
Yansımaları”
,
İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
, İstanbul Güz