171 / 529
Küreselleşme ve Ekonomik Krizin İş Hukukuna Etkisi
170
bu duruma boyun eğen işçiler de sosyal güvenlik hakkından mahrum
kalmaktadır. Devletin mali kaynaklarının yetersizliği nedeniyle zayıf
ve güçsüz durumda olanlar korunamamakta, sosyal haklardan yarar-
lanamamaktadırlar. Dolayısıyla küreselleşmenin yarattığı ekonomik
kriz işsizlik problemini arttırmakta, yoksulluğu yaygınlaştırmakta ve
çalışmadığı için sosyal güvenlik hakkından, sağlık hakkından yararla-
namayan zayıf ve güçsüz durumda olan vatandaşlar temel insan hakkı
olan sosyal haklardan yararlanamamaktadırlar.
2.2. İş İlişkilerinin Esnekleşmesi
Küreselleşmenin çalışma hayatına getirdiği en önemli kavram es-
nekliktir. İşletmeler, küreselleşme ile birlikte artan küresel rekabete
uyum sağlayabilmek ve ayakta kalabilmek için iş ilişkilerinde esneklik
yoluna gitmektedirler. Bu bağlamda elektronik ticaret uygulamaları
sonucunda ortaya çıkan yeni mesleklerde ve sektörlerde yeni istihdam
alanları açılarak, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin eko-
nomilerine olumlu katkılar sağlanmaktadır.
16
Esneklik; değişen pazar koşullarına ve ekonomideki dalgalan-
malara daha kolay uyum sağlanması için, sermayeyi örgütlü işçi
hareketlerinin kısıtlamalarından ve endüstriyel kurallardan kurtar-
manın bir yolu olarak tanımlanmaktadır.
17
Esneklik en genel ifadey-
le, istihdamın
18
arttırılması ve yeni iş imkanlarının oluşturulmasıdır.
Esneklik, kavram olarak kuralsızlaştırma ile eş anlamlı değildir ve
işçi ile işveren ilişkilerinin tamamen kuraldan arındırılması olarak
düşünülmemelidir;
19
ancak esneklik belirsizlik taşıyan bir kavram ol-
16
Orhan Koçak,
“Elektronik Ticaret ve İstihdama Etkisi”
,
Sosyal Siyaset Konferansları,
Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’a Armağan, 50. Kitap
, İstanbul 2005, s. 456.
17
Aytül Çolak,
“Esneklik ve Esnekliğe Eleştirel Bir Yaklaşım”
,
Çalışma Yaşamında
Dönüşümler Örgütsel Bakış
, Nobel Yayın Dağıtım, 2. Baskı, Ankara 2005, s. 341.
18
“İstihdam, insanların çalıştırılmaları için işe kabul edilmeleridir”
. (Naci Önsal,
İstihdam
,
Kamu-İş Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası Yayını, Ankara 1993, s. 43); Diğer
bir ifadeyle,
“istihdam, hizmette kullanma; çalışma ve gelir sağlama kararında olan ki�
şilerin, hizmetlerinden yararlanılmak üzere çalıştırılmalarıdır”
. (Ejder Yılmaz,
Hukuk
Sözlüğü
, Yetkin Yayınları, Genişletilmiş 7. Baskı, Ankara 2002, s. 579).
19
Münir Ekonomi,
“Türk İş Hukukunda Esnekleşme Gereği”
,
Çalışma Hayatında Esneklik
,
Çeşme Altın Yunus 27-31 Ekim 1993, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını, İzmir
1994, s. 60; Gülsevil Alpagut,
“AB’de İstihdam Politikaları, Esneklik Arayışları ve Tür�
kiye’deki Yasal Düzenlemeler”
,
TİSK İşveren Dergisi Özel Eki
, Ankara Eylül 2006, s. 6;
Sarper Süzek,
İş Hukuku
, Beta Basım, 7. Bası, İstanbul 2011, s. 19; Esneklik, kuralsız-
lık anlamında değildir; değişen şartlara uyum anlamındadır. (Çolak, s. 341).