395 / 529
Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü
394
Hekimin hastayı aydınlatması hekimin ana ödevlerinden biridir
19
.Bu
hekimin bizzat kendisi tarafından temsil edilemeyen kişisel edim yü-
kümlülüğüdür
20
. Bu ödev yerine getirilmeden alınan onam geçersiz
sayılacak ve hatta hekimin cezai sorumluluğuna gidilebilecektir.
Tıbbi müdahaleyi hukuka uygun hale getiren şartlarından olan
aydınlatma, hem hasta haklarından hem de hekimin yükümlülükle-
rindendir. Ancak kanaatimce en fazla ihlal edilen hasta haklarından
bir tanesi aydınlatılmış onam alınmadan müdahalede bulunulmasıdır.
II. Aydınlatmanın Kapsamı
Hasta kendi geleceğini belirleme hakkına sahip olduğu için yapı-
lacak müdahaleye rıza gösterebilmesi için durumu hakkında ayrıntılı
bilgiye sahip olması gerekmektedir. Kendi geleceğini belirleme hakkı-
na sahip olan hastanın, hekim tarafından ne derecede bilgilendirece-
ği aydınlatma kapsamının cevabıdır. Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi
madde 14/2 hükmüne göre,
“…teşhise göre alınması gereken tedbirlerin
hastaya açıkça söylenmesi lazımdır.”
Hekimlik Meslek Etiği Kuralları
21
madde 26’ya göre; Hekim, hastasını
• Hastanın şimdiki sağlık durumu ve konulan tanı,
• Önerilen tedavi yönteminin türü
22
• Amaçlanan tedavi yönteminin başarı şansı ve süresi,
• Amaçlanan tedavi yönteminin hastanın sağlığı için arz ettiği
riskler
23
,
19
Hakeri, s. 104.
20
Hakeri, Hakan,
“Tıp Hukukunun Temel Kavramları”
, Roche Sağlık Hukuku Günleri,
1. Bası, İstanbul 2007, s. 82.
21
Türk Tabipler Birliği 47. Büyük Kongresi’nde (10-11 Ekim 1998) kabul edilmiştir.
Yayın Tarihi: 01.02.1999.
22
Hekim, değişik tedavi yöntemlerini uygulama imkanı varsa, bunların şanslarını
ve risklerini açıklamalı, karşılıklı değerlerini tartıp ortaya koymalıdır. İlaçla teda-
vi veya ameliyat yöntemlerinden hangisini uygulayacağını belirtmelidir (Hancı,
Hamit, Malpraktis: Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat So-
rumluluğu, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2006, s.73).
23
Hastanın sağlına ilişkin risklerinde aydınlatma kapsamında olması gerekmekte-
dir. Örneğin konuya ilişkin Y13.HD 2008 / 10750 sy. kararına göre;
‘‘…işlemin ay�
rıntılarını anlattığını, dolgu malzemesinin doğal bir madde olduğunu söylediğini, ancak
her maddenin alerji yapma riski bulunduğunu, nadir de olsa bir komplikasyon oluşursa
tedavi edilebileceğini anlattığını, ancak bu hususların kayıt altına almadığını, o zamanlar
onama belgesi alınmadığını bildirmiştir….davalı doktorun, davacıyı aydınlatma borcunu