249 / 521
248
II. Alman Hukukunda Kadının Soyadı
Alman hukukunda,
kadının soyadı kuralında
başlangıçtaki ataerkil
anlayış, değişen yaşam koşullarına paralel olarak eşlerin eşit haklara
sahip olmaları anlayışıyla gelişmiş ve adım adım dikkate değer bir
yasa değişikliği süreci yaşanmıştır. Kadının soyadına ilişkin yapılan
yasal değişiklikler ve uygulama, Almanya’da aile içinde eşlerin konu-
munda yaşanan eşitlikçi gelişmeyi destekleyen açık ve kararlı bir kamu
politikasının varlığını göstermektedir. 1993’te çıkarılan aile adıyla ilgi-
li yasada (FamNamRG) soyadının toplumsal düzeni sağlama işlevine
önem verilmekle beraber,
kişilerin kimliğine ve kişilik hakkına ön-
celik
tanınmış olduğu görülmektedir.
5
Alman hukukunda, ilk kez 1794 yılında Prusya’da kabul edilen
yasa ile “
evlenen kadın kocasının soyadını alır
” hükmü uygulanmaya
başlanmıştır. Daha sonra 1896 yılında yürürlüğe giren Alman Medeni
Kanunu’nda (BGB § 1355) soyadı ile ilgili aynı hükme yer verilmiştir.
Evlilik birliğinin dış görünümü açısından eşlerin ortak bir soyadı ta-
şımaları kabul edilmiş, eşlerin ortak soyadının da “kocanın soyadı”
olacağı tercihi yapılmıştır.
Alman Medeni Kanunu’nda “kadının soyadı”na dair kurallarda
1920’lerden günümüze aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:
6
a) Eşit Haklara Sahip Olma İlkesi’nin Kabulü (1949);
b) Eşit Haklar Yasası’nın Yürürlüğe Girmesi (1957);
c) Evlilik ve Aile Hukuku Reform Kanunu (1976);
d) Alman Federal Anayasa Mahkemesi’nce 1355/2. md.sine ilişkin
verilen
İptal Kararı (5.3.1991);
e) Aile Adı Hakkına Dair Kanun’un kabul edilmesi (16.12.1993).
5
NOWAK, Der Name der natürlichen Person, Giessen, 1996, s. 26.
6
GIESEN; Familienrecht, Tübingen, 1994, No. 626; (Almanya’da Aile Hukukunda
kadının erkekle eşit haklara sahip olması yolunda ilk adım 1921 tarihli “Çocuğun
Dini Terbiyesi Hakkında Kanun” -Gesetz über die religiöse Kindererziehung- ile
atılmıştır);MENZEL; s. 156: “AlmanMedeni Kanunu’nda yapılan ilk değişikliklerin
temelinde Alman Hukukçu Kadınlar Birliğinin (DJB) önderliğinde güçlü bir kadın
hareketi olduğu görülmektedir.”