250 / 521
249
a) Eşit Haklara Sahip Olma İlkesi’nin Kabulü
Alman hukukunda, 1949 tarihinde yasalarda kadın erkek eşit-
liğinin sağlanması yolunda kararlı bir adım atılmış ve Anayasa’nın
(Grundgesetz) 3. maddesinde “
bütün insanlar kanun önünde eşittir (1.fık-
ra); erkekler ve kadınlar eşit haklara sahiptirler..(2. fıkra); hiç kimse … cinsi-
yeti.. nedeniyle mağdur edilemez ve daha iyi duruma getirilemez
..( 3. fıkra)”
hükümlerine yer verilmiştir. “Eşit haklara sahip olma ilkesinin” bütün
yasalarda yerleştirilmesini sağlamak üzere, Anayasa’nın 117. madde-
siyle, yasalarda yer alan eşitliğe aykırı tüm hükümlerin 31 Mart 1953
tarihine kadar değiştirilmesi için süre tanınmış, bu kuralların değiştiri-
lene kadar yürürlüğünü sürdüreceği, ancak sürenin bitiminde, eşitliğe
aykırı bütün maddelerin yürürlükten kalkmış sayılacağı kabul edil-
miştir.
7
Böylece, 1953 yılında kadın erkek eşitliğine aykırı hükümler
Anayasa gereğince yürürlükten kalkmıştır.
b) Eşit Haklar Yasası’nın Yürürlüğe Girmesi.
1953 yılında Anayasa’nın 117. maddesi gereğince yürürlükten kal-
kan kurallar yerine, kadın erkek eşitliğine uygun yasal düzenleme ancak
1957 yılında yapılabilmiştir. 18.6.1957’de kabul edilen “Kadın ve Erkeğin
Medeni Hukuk alanında Eşit Haklara Sahip Olmaları Hakkında Kanun”
(Gesetz über Gleichberechtigung von Mann und Frau auf dem Gebiet
des bürgerlichen Rechts) 1.7.1958 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kısaca
Eşit Haklar Yasası olarak anılan 8 maddelik yasanın 1. maddesiyle, Al-
man MK.’nun (BGB) kadın erkek eşitliğine aykırı hükümlerinde değişik-
lik yapılmıştır. Örneğin, “evlilik birliğine ilişkin bütün işlerde karar ver-
me yetkisi kocaya aittir”, “koca ikametgahı ve evi belirler”, hükümleri
eşitliğe aykırı olduğu için bu yasa ile yürürlükten kaldırılmış ve
kadının
soyadı
ile mal rejimlerine ilişkin kurallar ise
yeniden düzenlenmiştir
.
Eşit Haklar Yasası ile,
1896 tarihli Alman MK’nun BGB § 1355
“
kadın evlendiğinde kocasının soyadını alır
” hükmüne “
kadın kendi soya-
dını da taşımak hakkına sahiptir, evlendirme memuruna bu yolda bildirimde
bulunabilir, bu bildirim resmen onaylanır
” hükmü eklenmiştir. Eşit Hak-
lar Yasası ile ataerkil anlayıştan eşit haklara sahip olmaya doğru bir
7
JARASS / PIEROTH; Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland,
Kommentar, München 1989 (23.5.1949 tarihli Bonn Anayasası), s. 82; LEIBHOLZ /
RINCK; Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, Köln, 1971, s. 165.