252 / 521
251
de Alman Medeni Kanunu’nda (BGB § 1355/2) yer alan (yedek) hü-
küm gereğince
kocanın soyadının (Geburtsname) evlilik birliğinin soyadı
(Ehename)
olacağı kabul edilmiştir. Bu fıkra hükmünde, Anayasa’nın
“kadın erkek eşit haklara sahiptir ve kanunlar önünde eşittir..” hük-
müne aykırı düşen, geleneksel anlayışın devam ettiği görülmektedir.
Alman hukukunda 1980’li yıllardan beri bu maddenin (BGB § 1355/
2, 2) kadın erkek eşitliğine aykırı, patriyarkal bir anlayış içerdiği ileri
sürülmekteydi.
13
Aslında eşlerin ortak bir soyadı seçmiş olmaları du-
rumunda veya seçme hakkının kullanılmamış olmasıyla kocanın so-
yadının aile adı olarak kabul edilmesi halinde, uygulamada bir sorun
yaşanmamaktadır. Sorun, eşlerin soyadı konusunda anlaşamamaları
halinde, erkeğin soyadının evlilik adı olacağının kabul edilmiş olması
nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Evlilik Hukuku Reform Kanunu’nda yer alan soyadına ilişkin
madde, yürürlük tarihi olan
1.7.1976 dan sonra yapılan evlilikler açı-
sından hüküm ifade etmekteydi ve daha önce yapılmış evliliklere
(Altehen) dair bir geçiş hükmü mevcut değildi.
Daha sonra çıkarılan
Evlilik Adı Değiştirilmesine İlişkin Yasa’da,
14
1.7.1976 yılından önce
yapılmış olan evlilikler için 1.7.1979 ile 30.6.1980 tarihleri arasında
yapılmak üzere bir yıllık başvuru süresi tanınmıştır. Bu süre içinde
evlendirme memurluğuna başvuran eşlerin “kadının soyadını” evlilik
adı olarak seçme hakkını kullanabilecekleri kabul edilmiştir.
d) Alman Federal Anayasa Mahkemesi’nin Medeni Kanun’un
1355 / 2. md.sine ilişkin iptal kararı
Anayasa Mahkemesi’nin (BVerfG) 5.3.1991 tarihli iptal kararı,
so-
yadına ilişkin hükümler açısından Alman hukukunda tam anlamıyla ka-
dın erkek eşitliğinin sağlanmasında, diğer bir deyişle
ataerkil anlayıştan
eşitlikçi anlayışa doğru yaşanan süreçte son adımın atılmasında önem-
li rol oynamıştır
. Yasanın (BGB) 1355. maddesinin ikinci fıkrasında yer
alan
“
eşler bir evlilik adı seçmemişlerse, kocanın soyadı evlilik adı olur
”
hükmü
Anayasa’nın (Art. 3/II) eşit haklara sahip olma ilkesine aykırılık oluştur-
duğu
gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmiştir.
13
WIRTH Thomas,
Der Ehename bei im Ausland geschlossenen Ehen nach dem Beschluss
des BverfG vom 5.3.1991,
FuR 3/91, s. 138-142.
14
Von MÜNCH; s. 20: “Das Ehenamensänderungs Gesetz von 27.3.1979”. GÖREN
ATAYSOY, s. 97.