254 / 521
253
bir unsur olan
ortak evlilik adını seçme hakkı eşlere tanınmaya devam et-
mektedir
, dolayısiyle eşlerin ortak soyadı taşımalarına tamamen son
verilmiş değildir. Hatta eşlerin evlilik birliği kurulmasından itibaren
5 yıl içinde ortak evlilik adı seçebilecekleri de kabul edilmiştir (Alman
MK.1355/3).
1994 de yürürlüğe giren aile adına ilişkin yasaya göre eşler, ortak
bir soyadı seçmemişlerse, her biri evlenmeden önceki soyadını taşıma-
ya devam edecektir. Kanun koyucu bu kural ile
eşit haklara sahip olma
ilkesini tam olarak yaşama geçirmiş bulunmaktadır.
17
Eşlerin bu yeni kuraldan yararlanarak ortak aile adı kullanmama-
ları halinde, doğan çocukların soyadının nasıl belirleneceği konusun-
da da açık bir hüküm getirilmiştir.
18
Alman MK’nun 1616. maddesinde
(FamNam RG ile) 1994 de yapılan değişikliğe göre; çocuğa annenin
veya babanın soyadı seçilerek verilecek, bir ay içinde böyle bir seçim
yapılmadığı takdirde vesayet mahkemesi soyadı seçme yetkisini ana-
ya veya babaya verebilecektir. İlk çocuk seçilen soyadı daha sonra do-
ğan çocuklar için de geçerli olacaktır.
Eşlerin boşanmaları durumunda, eğer bir evlilik adı seçmişlerse,
bunu boşandıktan sonra da taşımaya devam edecekleri kabul edilmiş-
tir (Alman MK. 1355/5). Ancak boşanan kişi doğumla kazandığı ya da
evlenmeden önce kullanmakta olduğu soyadına dönmek isterse, bunu
şahsi hal memuruna bildirecektir.
Aile Adı Hakkına Dair Kanun’da, yürürlüğe giriş tarihinden önce
yapılmış olan evliliklere (
Altehen) ilişkin geçiş hükmüne de yer veril-
17
GIESEN, s. 74, No.165.
18
GIESEN, age., s. 289-291, No.550-557; Alman Anayasa Mahkemesinin eşlerin
soyadı konusunda anlaşamamaları halinde erkeğin soyadının aile adı olarak
belirleyiciliğini öngören kuralın anayasal eşitlik ilkesine aykırılığı nedeniyle iptal
etmesi üzerine, her eşe kendi soyadını taşıma hakkı tanınmıştır. Bu durumda
çocuklar ana ve babanın her ikisinin soyadını birlikte taşıyacaklardı. Ancak 1994
de yürürlüğe giren Aile Adı Hakkına İlişkin Yasada ise çocukların annenin ya da
babanın olmak üzere tek soyadı kullanmasına olanak verilmektedir. Dolayısiyle,
Almanya’da bu yasanın yürürlüğe girişinden önce ve sonraki tarihlerde doğan
çocuklar (kardeşler) açısından farklı soyadları söz konusu olmaktaydı. Çocuğun
soyadı ile ilgili madde (BGB 1616/1) gereğince ana veya babanın soyadının seçilerek
çocuğa verilmesi halinde bu soyadı diğer çocuklar için de geçerli olacağından iki
soyadını birlikte taşıyan çocuğun kimliğinde bu şekilde bir değişiklik yapılması
zorunlu olmaktadır. Ancak yabancı eşle evlilikten doğan çocukların, eğer eşlerden
birinin ülke yasası çift soyadına izin veriyorsa, çocuklara ananın ve babanın soyadı
her ikisinin birlikte verilebileceği de kabul edilmiştir.