256 / 521
255
Türk hukukunda, son yıllarda özellikle AB’ne uyum yasaları çer-
çevesinde yapılan anayasa değişiklikleri başta olmak üzere yasalarda
kadın erkek eşitliği yolunda önemli adımlar atılmıştır. 3 Ekim 2001 ta-
rihinde Anayasa’nın 41. maddesinde yapılan değişiklikle “Aile toplu-
mun temelidir” maddesine “
eşlerarası eşitliği dayanır”
ibaresi eklenmiş-
tir
.
22 Kasım 2001 tarihinde kabul edilerek 1 Ocak 2002’de yürürlüğe
giren yeni Medeni Kanun da eşler arası eşitlik ilkesine uygun düzen-
lenmiştir. MK’nun “Aile Hukuku” bölümünde anayasal
eşitlik ilkesine
aykırı
düşen tek madde “
kadının soyadı”dır (md. 187 ve 173).
1
.
Türk Medeni Kanunu’nda yer alan kurallar
Bilindiği gibi 1926 tarihli Medeni Kanunu’muzun 153. maddesin-
de 1997 yılında değişiklik yapılana kadar “
kadın evlenmekle kocasının
soyadını alır
” kuralı yürürlükteydi.
1997 yılında 153. madde değişti-
rilmiş
ve eşitliğe doğru bir adım olarak niteleyebileceğimiz aşağıdaki
düzenleme yapılmıştır:
“
Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır
;
ancak evlendirme memuruna
veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuru ile kocasının soyadı
önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın,
bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir
.”
Yukarıdaki hüküm 2001 tarih ve 4721 sayılı (yeni) Türk Medeni
Kanunu’nun 187. maddesine “Kadının Soyadı” başlığıyla aynen alın-
mıştır. Oysa Medeni Kanunda değişiklik yapılmasının temel amacı, ai-
lede eşlerin eşit haklara sahip olmaları ilkesinin yerleştirilmesi ve ka-
dın erkek eşitsizliğinin kaldırılmasıydı. Yeni Medeni Kanun’un genel
gerekçesinde “
günümüzde modern hukuk sistemlerinin istisnasız hepsinde
temel ilke olarak kabul edilen kadın – erkek eşitliği ilkesinin hukukumuzda
da tam anlamıyla yerleştirilmesi
amacıyla”
Medeni Kanun’da değişiklik
yapıldığı belirtilmektedir. Gerçekten 2002’de yürürlüğe giren Medeni
Kanun’un “Aile Hukuku” bölümünde
evlilik yaşı
,
konutun seçimi, evlilik
birliğinin yönetimi ve temsili, birliğin giderlerine katılma, yasal mal rejimi
gibi konular eşlerarası eşitlik esasına dayandırılmıştır.
19
Ancak, evlili-
ğin genel hükümlerinde yer alan 187. maddede ve boşanmanın sonuç-
19
MOROĞLU N.,
Ailede Demokrasi – Toplumda Demokrasi, Dünya Gazetesi, 7 Mart
2003.