24 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Yusuf Solmaz BALO
23
Anayasanın 83/2. maddesinde belirtilen suç ve durumlar hariç
olmak üzere, hakkında soruşturma veya muhakeme işlemleri yürütül-
mekte olan bir kişinin milletvekili seçilmesi durumunda, tutuklu ise
tutukluluğun kaldırılması ve yürütülmekte olan kovuşturmanın o aşa-
mada durdurulması gereklidir. Bu kişi hakkında yeniden tutuklama
kararı verilebilmesi veya kovuşturma işlemlerine devam edilebilmesi,
bu milletvekili hakkında dokunulmazlığın kaldırılmasına bağlıdır
48
.
Bu düşünceye katılmamız mümkün değildir
49
. Öncelikle istisna-
nın dar yorumlanması yaklaşımı kişi hürriyetinin söz konusu olduğu
durumlarda söz konusu değildir. İkinci olarak da, burada üst norm
1982 Anayasasıdır. Anayasanın hazırlığında yürürlükte olan kanun
1412 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’dur. 1982 Anayasasını yapan
irade, CMUK ile de uyumlu olarak yasama dokunulmazlığının ceza
hukukunda hangi hususlarda koruma sağlayacağını, kullanılan terim-
ler itibarıyla düzenlemiştir. Anayasanın 83/2. maddesinde bu yönde
bir değişiklik yapılmadan, alt norm olan 1412 sayılı CMUK’da yapılan
değişiklikle, şüpheli kimselerin üzerine atılı suç dolayısıyla bilgisine
başvurma yönteminin polis ve savcılık bakımından
“ifade alma”
, mah-
keme bakımından ise
“sorgu”
olarak adlandırılmış olması, Anayasa
Koyucunun iradesini dolaylı olarak devre dışı bırakmaktır.
Öte yandan, yasama dokunulmazlığı tüm suçları kapsamamakta-
dır. Anayasa koyucu tarafından bazı suçlar dokunulmazlık kapsamı
dışında tutulmuştur. Ağır cezayı gerektiren suçüstü durumlarında ve
soruşturmasına seçimden önce başlanılmış olmak kaydıyla Anayasa-
nın 14. maddesi kapsamına giren suçlar, yasama dokunulmazlığının
dışındadır. Bu durumlarda, milletvekili hakkında tutma, sorguya çek-
me, tutuklama ve yargılama yapılabilir. Ancak, durum derhal Meclise
bildirilir
50
.
Ancak yargılama engeli nedeniyle, CMK’nın 253/4. maddesi uya-
rınca duruşmanın ilk celsesinde durma kararı verilmeli ve yargılamaya
devam edilebilmesi için dokunulmazlığının kaldırılması ya da millet-
48
Gözler, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, s. 282.
49
Aynı görüşte bkz. Feyzioğlu, Metin, Yasama dokunulmazlığı Üzerine Düşünceler,
Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı, Galatasaray Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi, TBB İstanbul Barosu, s. 399.
50
Durumun Meclise bildirilmesi, belirtilen ceza muhakemesi işlemlerinin
yapılabilmesinin ön koşulu olduğu hakkında bkz. Gözübüyük, s. 192.