TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

Cengiz Topel ÇELİKOĞLU

311

Belirtilen bakımdan, mukayeseli hukukta mahkemedışı yazılı şa-

hit beyanı temininde, şahit beyanının yemin verdirmeye yetkili bir gö-

revli huzurunda yemin verdirilerek alınması

, şahidin kimlik ve beya-

nının doğruluğunu destekleyici teyid beyan ve belgeleri eklenmesi

yanlış beyan vermenin cezai yaptırımla karşılanması gibi usul ve ön-

lemlere başvurulmaktadır. Bu açıdan, Fransız, İtalyan, İsveç hukukları

usul kanunlarında yukarıda belirtilen özel hükümler sevkedilmişken,

Japon Hukukunda konu Usul Kanunu yerine Noterlik Kanununda

(Koshonin-Hö) düzenlenmiştir (art.58-2, 60-5)

Kanımızca, hukukumuzda, avukatın dava ikamesinden sonraki

bir şahit beyanını hakimin izniyle noter marifetiyle tespit ettirerek te-

min etmesi mümkündür. Bu açıdan, davada şahadet deliline dayanan

bir tarafın delil listesinin Av.K m.35/B hüküm önerisi çerçevesinde

teyidi sırasında hakim avukatın delil listesinde adıgeçen bir şahidin

yazılı beyanını tespit ettirmesine izin verebilir. Bu izin HMK m. 401/4

hükmünün lafzi bir yorumuyla sözkonusu edilebilecek engeli de ber-

taraf eder. Bu şekilde, muhtemel şahidin beyanının noterlik marife-

tiyle tutanak şeklinde tespit ettirilerek imzası ve kimliğinin noterlikçe

tasdik olunması suretiyle, yazılı şahit beyanının emin bir versiyonu

elde edilebilir. Noterlik Kanunu m. 61 hükmü buna imkan sağlamak-

tadır. Bu hükme göre, noterler kişilerin beyan ve kimliklerini tutanak

İ.ATAMAN-FİGANMEŞE, Milletlerarası Usul Hukukunda Delillerin Temini,

İÜSBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2005,s.207. İngiliz Hukukunda

avukatın yemin verdirme yetkisi mevcutken, başka bir avukat nezareti ve onun

şahide yemin verdirmesiyle affidavit tanzimi yönündeki uygulama değiştirilmiş

ve avukatların yemin verdirme yetkisi kaldırılmakla mahkeme görevlisi huzu-

runda tanzimi onun yemin verdirmesi esasını kabul etmiştir. Buna karşın şahidin

kimlik ve doğruluk beyanı teyidiyle affidavit formu dışında avukatlarca tanzim

edilen yazılı şahit beyanı (witness statement) da kullanılmaktadır, bkz. O’HARE/

BROWNE, 236.

Bu şekilde İngiliz Hukukunda affidavit formu bakımından bkz. PD.32, para.9; Ja-

pon Hukukunda bkz Y. TANİGUCHİ /P.C. REICH / H.MİYAKE, Civil Procedu-

re in Japan, Second Edition, Juris Publishing, USA 2009, s.7-114.

Bu şekilde Fransız Hukukunda bkz. F.FERRAND,

“The Respective Role of the Jud-

ge and the Parties in the Preparation of the Case in France”

, The Reforms of Civil

Procedure in Comparative Perspective(Ed.N.Trocker/V.Varano, Torino 2005,

ss.7-30, s.28.

TANİGUCHİ/REICH/MİYAKE, s.7-114 (Yazarlar, noterin şahide beyanın doğ-

ruluğuna dair yemin verdirmesi ve imzası ve kimliğini tasdik ettiğini ve şahidin

yanlış beyan yaptırımının 100.000Yen (yaklaşık 850USD) olduğunu belirtiyor).