TBB Dergisi 100. Sayı

Medeni Usul Hukuku Açısından Türk Hukukunda Avukatın Bilgi ve Delil Toplama Yetkisi

308

nedeniyle, hukuk yargılamasında doğrudanlık ilkesi mutlak değildir

Şahidin verebileceği delillere daha hızlı ulaşılabilmesi ve mahkemenin

harcadığı zamanı kısaltması, şahit açısından masraf ve zahmet avan-

tajı gibi nedenlerle, yazılı şahit beyanı kullanımı Kıta Avrupasında ya-

yılmaktadır

. Buna göre, hakimin gereğinde şahidi bilahere dinleme

ve sorgulama yetkisi saklı olarak avukatın şahitten yazılı beyan alması

hukukumuzda da mümkün(HMK, m.246; NK, m.61) olup bunun TBB

ilave madde önerisi kapsamı dahilinde kabul edilmesi mukayeseli hu-

kuktaki gelişmelere uygundur.

2- Av.K m.35/B Prosedüründe Yükümlülerin İşbirliği Ödevlerinin Sını-

rı ve Avukatla İşbirliğine Zorlanması

TBB önerisi kapsamında, belge ve beyan delillerinin avukat marife-

tiyle toplanmasında, mahkemece onaylı bir delil listesinde tarif edilen

bir delile sahip olan kişilerin yükümlülüğünün sınırlarını HMK bel-

ge ibrazından ve şahadetten kaçınma hükümleri çizecektir(m.220/3,

221/3; 242, 247-252).

Diğer taraftan, sözkonusu ispat araçlarının temini için muha-

tapların avukatla işbirliğine zorlanması da mümkündür. Zira,

“2012

Metni”

nde sözkonusu delili elinde bulunduranlar bakımından açık bir

usuli yükümlülük ve delil verme mecburiyeti tanımlanmıştır. Buna

göre, belgesel delil kaynağı unsurlarına sahip olan taraf veya üçüncü

kişiler belge örneği vermeye ve sözlü delil kaynağı teşkil edebilecek

şahitler beyan vermeye zorlanabilir

Bu önerinin yasalaşması halinde, ellerinde mahkeme onaylı delil

listesinde tarif edilen bir delili bulunduran kişiler, avukatla işbirliği

yapmamaları halinde, mahkemenin belge ibraz emri (HMK, m.220/1,

221/1) ve şahadete davet kararına muhatap olabilecektir(HMK,

m.245, 246).

Bkz.REİCHEL , STADLER ve SCHUMAN’dan aktaran, KURT, s.604 dn.39.

CHASE /WALKER, s.2/19. Fransız, İtalyan, İsveç Hukukları ve ABHukukundaki

gelişmeler hakkında bkz.ÇELİKOĞLU, s.444,445.

Bazı Kıta Avrupası ülkelerindeki tarafın/avukatın şahit beyanı temini ve ALI/

UNIDROIT çözümü (P.16.3) rızaidir. Anglo-Amerikan sisteminde taraf ve üçün-

cü kişinin sözkonusu beyan yükümlülüğüne ilişkin zorlama imkanları hakkında

bkz. ÇELİKOĞLU, s.233 dn.380, s.256.