TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

Cengiz Topel ÇELİKOĞLU

313

hukukumuzda HMK ile yeni bir yargılama kesiti olarak kabul edilen

öninceleme safhasında: i) tahkikatın kapsamı veya ıspatın konusunun

ve delillerin belirlenmesinde, ii) önincelemede dava şartları ve engel-

lerine ilişkin meselelerin ispatında, iii) tahkikata başlanmadan karara

bağlanacak olan hakdüşürücü süre veya zamanaşımına ilişkin mese-

lelerde, yazılı şahit beyanına ispata yardımcı bir malzeme olarak baş-

vurulabilir. Ayrıca, yargılamanın tahkikat safhasında, hakimin şahidi

sorgulamasında ve avukatın hakimden sonra şahide soru sormasında

(HMK, m.152), süreci kolaylaştırıp etkin ve verimli bir yargılama ya-

pılmasını destekleyebileceği belirtilebilir.

Özellikle duruşma öncesi geçici hukuki himaye tedbirleri bakı-

mından taleplerin desteklenmesinde veya esasın dışındaki iddia ve

savunmalara ilişkin veya mahkemece resen dikkate alınması gereken

meselelerin karara bağlanması açısından mahkemenin tahkikat im-

kanının sınırlı olduğu hallerde (HMK, m.138, 142) taraf avukatınca

mahkeme sunulabilecek yeminli bir yazılı şahit beyanı güvenilirliği

ve doğruluğuna ilişkin kanaat tesisine tesiri bakımından tercihe şayan

olabilir

. Şahit yemini şahidin vicdanı ve inancı üzerinde etki eden ve

onu doğru söylemeye teşvik etmek üzere başvurulan bir araçtır

Belirtilen bakımdan, hukukumuzda mahkemedışı yeminli şahit

beyanı (affidavit) kurumunun işlerlik kazanabilmesi için noterlere

kendilerine beyanda bulunana da yemin verdirme yetkisinin verilme-

si gerekir

100

Şahidin yeminin zorunlu şart olduğu Anglo-Amerikan geleneğinde İngiliz Hu-

kukunda duruşma öncesi (pretrial) safhada, delille desteklenmesi gereken geçici

hukuki koruma veya koruyucu emir taleplerinde şart olmakla birlikte, bunun gibi

sınırlı durumlar dışında mahkemedışı yeminli beyan usulüne başvurulmasının

zorunluluktan çok şahitlerin tercihine bağlı olduğu belirtilmektedir; bkz. CPR,

r.32.15/2; O’HARE/BROWNE, s.236.

Esasen, şahadetin mahkemece dikkate alınması bakımından, şahit yemininin zo-

runluluğu mutlak değildir; bkz.ERTANHAN, s.112.İsviçre Federal Medeni Usul

Kanunu hazırlık çalışması metinlerinde de şahidin dinlenmesinde yemin yerine

doğru söylemesi hususunda ikaz ve yalan şahitliğin cezasına dikkat çekilmesi esa-

sı önerilmiştir; bkz. Öntasarı[2004], m.162 (Atalı, s.157).

100

KARAYALÇIN, s.56; ERTANHAN, s.167; TANRIVER,

“Noterlik Kurumu”

, s.479.

Bu şekilde bir düzenlemeyle, noter önünde gerçek dışı yazılı beyanda bulunmak,

yemin ettirerek şahit dinlemeye kanunen yetkili kişi önünde yalan beyanda bu-

lunmak suçu (TCK, m.272/2) kapsamına gireceğinden, işlem güvenliğine de katkı

sağlanabilir.