321 / 477
Denetimli Serbestliğin Türk Ceza Adalet Sistemindeki Tarihsel Gelişim Süreci
320
Nefy Cezası:
Her üç ceza kanunnamesinde de bulunan ve sürgün
etme, dışlama, başka bir yerde ikamete mecbur etme anlamına gelen
7
“nefy“
kelimesiyle ifade edilen bu cezada mahkûmun devlet tarafın-
dan tayin edilen bir yere gönderilerek burada ikamet etmesi ve başka
bir yere gidememesi öngörülürdü. Söz konusu sürgün yerleri mutlaka
devletin sınırları içerisinde olmalıydı. Bu ceza, üç aydan üç yıla ka-
dar süreli olarak verilebileceği gibi, müebbet olarak da öngörülebil-
mekteydi. Bu cezaya mahkum olanlar kısıtlama altına alınmazlar ve
mallarını istedikleri gibi kullanıp tasarruf edebilirlerdi. Nefy cezası ile
mahkum edilenler gönderildikleri yerden başka bir yere gidemezler,
ancak şahsi hürriyetlerine hiçbir kısıtlama getirilemezdi. İstedikleri
işte çalışabilir, aileleriyle birlikte orada yaşayan herkes gibi özgür bir
biçimde yaşayabilirlerdi. Ancak söz konusu yerden ayrıldıklarında
hapisle cezalandırılırlardı. Nefy ile cezalandırılan suçlular bu esaslar
dışında herhangi bir denetime veya yükümlülüğe tabi kılınmazlardı.
8
Zaptiye Nezareti Altında Bulundurulmak Cezası:
1274 tarihli ka-
nunnamede düzenlenen, fer’i veya mütemmim olarak hükmedilebilen
bir cezadır. Tek başına, işlenmiş olan bir suçun asıl müeyyidesi ola-
bileceği gibi, devletin dahilen ve haricen asayişini ihlal edecek nite-
likte cünha ve cinayet işlemiş olanlar hakkında, asıl cezanın infazının
ardından ömür boyu bu cezaya da hükmedilebilirdi. Cezanın amacı
şahısların tekrar suç işlemelerini önlemekti. Bu cezaya çarptırılan şa-
hıs devletçe ikametten men olduğu yerlerde kalamazdı. Ancak yasak
olmayan yerlere gidip yerleşebilir ve bu işlemi yaparken, tezkerede
belirlenen güzergahı takip etmek, vardığında yerel zabıtaya tezkere-
sini sunmak gibi bazı yükümlülüklere tabi olurdu. Mahkum, şayet bu
şartlara uymazsa bir yıla kadar hapis cezasına çarptırılırdı.
9
7
D. Mehmet Doğan,
Büyük Türkçe Sözlük,
İstanbul 2001, s. 99; ayrıca bkz: Etimo-
lojik Sözlük, (Erişim)
http://www.nisanyansozluk.com/search.asp?w=nefy,
19.09.2009.
8
Ahmet Gökcen,
Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Kanunları ve Bu Kanunlardaki Ceza
Müeyyideleri,
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1989, s. 66; Konuyla ilgili ayrıca bkz:
Osman Köksal,
“Osmanlı Hukukunda Bir Ceza Olarak Sürgün ve İki Osmanlı Sultanı-
nın Sürgünle İlgili Hattı-ı Hümayunları”
, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der-
gisi, (Erişim)
http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/26/199.pdf,03.11.2009,
s. 283vd.
9
Gökcen, a.g.e., s. 15.