TBB Dergisi 100. Sayı

TBB Dergisi 2012 (100)

Hakan A. YAVUZ

325

feri ceza

olarak öngörülen düzenlemede, hapis cezasına ek olarak veri-

len ve asıl cezası infaz edilen mahkumun bir yıldan az, üç yıldan fazla

olmamak kaydıyla kolluk güçlerinin nezareti altında bulundurulması

öngörülmüştü.

Yaptırım, Kanun’un 32 ve 101. maddelerinde ise bir

tedbir

olarak düzenlenmişti. 32. maddeye göre mahkumiyet kararın-

da belirtilmiş olması aranmaksızın idama bedel 24 sene ağır hapis ce-

zasına mahkumiyetin infazı sonrasında mahkumun on sene süreyle

kolluğun nezareti altında bulundurulması gerekmekteydi. 101. mad-

deye göre ise müebbet veya on seneden fazla süreli ağır hapis ceza-

ları özel af ile azaltıldığı veya ortadan kaldırıldığı takdirde buna dair

olan kanun veya kararnamede, buna muhalif açıkça bir hüküm olma-

dıkça mahkum üç sene kolluğun nezareti altına alınırdı. Tedbir bazı

durumlarda (örneğin cezayı azaltan sebeplerle ölüm cezası yerine 30

sene ağır hapse mahkumiyet durumunda olduğu gibi)

cezanın kanuni

bir sonucu

şeklinde iken, bazı suçlar bakımından(cürüm işlemek için

teşekkül oluşturmak, hırsızlık, yağma gibi)

asıl cezaya mecburi olarak ek-

lenen

, bazı suçlar(silahla veya birlikte tehdit gibi) bakımından ise

takdi-

olarak uygulanabilen karmaşık bir müessese şeklinde idi.

Kanunun

42. maddesine göre söz konusu tedbir, asıl cezanın infazından, kısmen

veya tamamen affından itibaren başlar ve buna ilişkin ilam kolluğa

tevdi edilerek kolluk tarafından yerine getirilirdi. 28. maddeye göre

mahkum, asıl cezası infaz edildikten sonra on beş gün içinde hangi

mahalde ikamet etmek istediğini yetkili kolluk makamına bildirmeğe

mecburdu. Bununla birlikte mahkum, kendisine yapılan tenbih ve ih-

tarlara uymakla yükümlüydü.

Kolluk makamı, mahkumun nezarete

28. madde şu şekilde idi:

”Kanun hangi ahvalde mahkemece verilen cezaya feri olarak

emniyeti umumiyeye idaresinin nezareti mahsusası altında bulundurulmak cezasını ilave

etmek iktiza edeceğini tayin eder. Kanunda yazılı ahvalin maadasında bu nezaret bir sene-

den eksik ve üç seneden fazla olamaz. Nezaret altında bulunan mahkum 42 nci maddede

tayin edilen günden itibaren on beş gün zarfında hangi mahalde ikamet etmek istediğini

salahiyattar makama bildirmeğe mecburdur. Bundan başka kanuna tevfikan kendisine ve-

rilecek tenbih ve ihtarlar dairesinde hareketle mükelleftir. Aynı makam mahkumun nezare-

te tabi olduğu müddet zarfında muayyen bazı yerlerde ikametini men edebilir. Ağır hapis

cezasına mahkumiyet halinde mahkeme mahkumun cezayı feri olarak bu nezaret altında

bulunmasına karar verebilir. Bu halde mahkuma tahmil olunacak mecburiyetlerin müddet

ve mahiyeti tahdiden tayin olunur.”

Erem, a.g.e., s. 367.

1926 tarihli ve 825 sayılı Ceza Kanununun Mevkii Mer’iyete Vaz’ına Müteallik

Kanunun 12. maddesine göre:

“Ceza Kanununun 28 ve 42. maddelerinde gösterilen

emniyeti umumiye nezareti altında bulunmak cezası münasebetiyle mahkuma mahkemece

tahmil ve ledelhace müddet ve keyfiyetçe refi ve tadil olunabilecek mecburiyetler: Mahku-