322 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Hakan A. YAVUZ
321
Kalebentlik Cezası:
Bu ceza yalnızca 1274 tarihli kanunnamede
mevcuttur. Kalebentlik, devletçe tayin olunan kalelerin birinde hapis
olarak kalmak anlamına gelmektedir. Süreli olduğunda üç yıldan beş
yıla kadar, müebbet olduğunda ise ölünceye kadar sürmekteydi. Ka-
lebentlik cezasını gerektiren bir suça hükmedildiğinde hüküm temyiz
mahkemesince tasdik olunduktan sonra hükümlü, devletçe tayin olu-
nan yerlere gönderilirdi. Bu yerler etrafı kale surlarıyla çevrilmiş em-
niyetli yerlerdi. Kalebentlik cezasının nerelerde çekileceği kanunlarla
belirlenmişti. Devlete fazla masraf olmaması için ceza en yakın yerde
infaz edilirdi. Kaleden dışarı firar etmemek kaydıyla bu cezaya çarptı-
rılan kimse, kale içerisinde özgür bir kimsenin sahip olduğu hakların
hemen hemen tamamına sahipti. Ancak asayişin sağlanması yahut fi-
rarın önlenmesi için kale içinde ve çevresinde bulunan memurlar ge-
rekli tedbirleri alabiliriler, bu doğrultuda mahkumun bazı kimselerle
görüşmesini engelleyebilirlerdi.
10
Yukarıda bahsi geçen her üç ceza türünde de modern denetimli
serbestlik uygulamalarında görülen, hapsetmek yerine özgür bırakma,
belirli bir yere gitme veya gitmeme, devlet tarafından kontrol altında
tutulma gibi özellikler bulunmakla birlikte, denetimli serbestliğin esası
olan, bir denetim görevlisi tarafından denetlenme ve bu kapsamda be-
lirli yükümlülükleri yerine getirme gibi özellikleri bulunmamaktadır.
Osmanlı Devletinde birçok vakıf veya hayır kurumunun,
mahkûmlara, mahkum ailelerine ve özellikle borç nedeniyle acze
düşerek hapsedilmiş kişilere gerek cezanın infazı sürecinde, gerekse
tahliye sonrasında ya da cezanın ertelenmesi hâlinde çeşitli sosyal ve
ekonomik yardımlarda bulunduğu bilinmektedir.
11
II. Cumhuriyet Döneminde(1926-2005 yılları arası)
A. Genel Olarak
Osmanlı ceza kanunnamelerinde olduğu gibi 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu’na kadar 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, 647 sayılı Ceza-
ların İnfazı Hakkında Kanun ve 2253 sayılı sayılı Çocuk Mahkemeleri-
10
Gökcen, a.g.e., s. 55.
11
Necati Nursal,
Adalet Bakanlığınca Gerçekleştirilen Denetimli Serbestlik Konulu
Seminerde Sunulan Tebliğ
, Gayri Resmi Metin, Aralık 2005, s. 6.