336 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Hakan A. YAVUZ
335
alkollü içeceklerden uzak kalma bakımından hükümlüde uygun sosyal dav-
ranış biçimlerinin yerleşmesine çalışır. Hakim bu süre içerisinde hükümlü-
ye, denetimli serbestlik tedbiri bakımından tüzüğünde gösterilen diğer bir
kısım mecburiyetleri de yükleyebilir ve gerektiğinde bunları kaldırabilir veya
değiştirebilir“
şeklinde, ertelemeyle birlikte uygulanabilen güvenlik
tedbiri niteliğinde bir denetimli serbestlik düzenlemesi öngörülmüş-
tür.
31
Tasarının
“hükmün geri bırakılması”
başlığı altında düzenlenen
80. maddesinde ise
“sanığa isnat olunan suçtan dolayı yapılan yargılama
sonunda fiilin cezası, para cezası veya en çok bir yıla kadar hapis veya hafif
hapis cezasından ibaret bulunduğunda hakim, bir yıl ile iki yıl arasında tespit
edeceği bir denetim süresi içinde suçluyu denetimli serbestlik tedbirine tabi
tutarak, hükmün tefhimi geri bırakabilir.”
32
ifadesi kullanılmış, burada da
denetimli serbestlik ihtiyari bir güvenlik tedbiri olarak düzenlenmiş-
tir. Gene tasarının
“güvenlik tedbirleri, nev’ileri”
başlıklı 93. maddesinde
denetimli serbestlik 1987 tarihli ön tasarıdaki şekliyle şahsi hürriye-
ti bağlayıcı güvenlik tedbirleri arasında sayılmıştır. 96. maddede ise
önceki tasarıda olduğu gibi denetimli serbestlik tedbirinin süresinin
üç aydan iki yıla kadar olabileceği düzenlenmiştir. Ancak eklenen bir
fıkra ile denetimli serbestliğin içeriğine ve uygulanma biçimine ilişkin
olarak sınırlı bir açıklama getirilmiştir. Fıkraya göre:
“Denetimli serbest-
lik tedbirinin amacı, hükümlüyü yeniden suç işlemeye teşvik edici etki ve iliş-
kilerden uzaklaştırmak ve hükümlünün hayatta suç işlemeden yaşayabilmesi
için ona sosyal ve gerektiğinde maddi yardımların sağlanmasıdır. Bu mak-
31
Maddenin gerekçesinde şu ifadeler kullanılmıştır:
“Maddenin 9 unsu fıkrası de-
netimli serbestliğin esas amacının, hükümlüde uygun sosyal davranış biçimlerinin yer-
leştirilmesi olduğunu belirtmek ve bu maksatla mahkumun özellikle mesleki faaliyetleri,
ikamet yeri, tıbbi kontrol, alkollü içkilerden uzak kalma gibi hususlarda etkin olmayı gerek-
tireceğini açıklamaktadır. Hakim bu süre içerisinde hükümlüye tüzüğünde gösterilen bir
takım mecburiyetler de yükleyebilecektir. Hakim bu yükümlere gerek kalmadığını tespit
ettiğinde bunları kaldırabileceği gibi değiştirmek imkanına da sahip bulunmaktadır.”
Bkz:
Erbaş(IV), a.g.m., s. 49.
32
Maddenin gerekçesinde şu ifadeler kullanılmıştır:
“Hükmün geri bırakılması kuru-
mu Anglo-Sakson hukuk sisteminde yargılanması tamamlanmış olan sanığın belli bir süre
denetim altında tutulması “probation” esasına dayanır. Hakim sanığın suçluluk ve kusur-
luluğunu tespit etmekle beraber cezaya hükmetmeyi geri bırakmakta ve onu belirli bir süre
içerisinde denetim altında tutmaktadır. Davranışları, tabi tutulduğu denetim süresi için-
de olumlu bulunduğu takdirde suçlu için bir mahkumiyet kararı verilmemektedir. Böylece
deneme süresini başarıyla geçirmiş olan suçlu hakkında verilmiş bir yargı kararına mu-
hatap olmamaktadır. Bu kurum, çağdaş ceza hukukunun amaçlarından birisi olan kişiyi
mümkün olduğu kadar damgalamamayı ve toplum ile uyum sağlamasını gerçekleştirici bir
uygulama niteliğindedir.”
Bkz: Erbaş(IV), a.g.m., s. 51.