333 / 477
Denetimli Serbestliğin Türk Ceza Adalet Sistemindeki Tarihsel Gelişim Süreci
332
denetimin uygulanması öngörülmektedir. Bunlardan ilki ceza yerine
tedbir niteliğinde olan denetim, diğeri ise hapis cezasının şartlı olarak
ertelenmesi ile birlikte deneme süresi içerisinde öngörülen gene tedbir
niteliğindeki, kanunun ifadesiyle
“gözetim”
dir.
26
Kanun’un 30. madde-
sinde ise denetim görevinin, Adalet Bakanlığı’nca çocuk mahkemele-
rine atanan sosyal hizmet uzmanı veya yardımcısı, pedagog, psikolog,
psikiyatrlar tarafından yürütüleceği öngörülmüştür.
Kanunun 17. maddesinde düzenlenen
“gözetici veya bakıp gözetmeyi
üzerine alan kimse”,
modern anlamda denetimli serbestlik görevlisi ni-
teliğindedir. 29. maddede düzenlenen
“gözetim”
ise modern anlamıy-
la denetim ve koruma faaliyeti olup, 30. maddede düzenlenen
“sos-
yal araştırma”,
yürürlükteki düzenlemede öngörülen
“sosyal araştırma
raporu”
na karşılık gelmektedir. Zira bu rapor, sadece çocuğun sosyal
durumunu ve geçmişini araştırmakla kalmamakta, aynı zamanda ruh-
sal ve psikolojik durumu hakkında da bilgi vermektedir.
27
2253 sayılı kanundaki düzenlemelere genel olarak bakıldığında,
karşılaştırmalı hukuktaki örneklerinde 1900’lü yılların başlarında dü-
zenlenip uygulamaya konulan bazı müesseselerin getirilmeye çalışıl-
dığı görülmektedir. Ancak bu müesseselerin etkin bir şekilde uygu-
lanmasını sağlayabilecek bir teşkilatlanmaya gidilmemesi ve çocuklar
hakkında öngörülen sınırlı sayıdaki tedbirlerin uygulamada bekle-
nildiği şekilde sonuçlar doğurmaması nedeniyle, modern denetimli
serbestlik örneklerine en çok benzeyen bu düzenlemelerin ceza adalet
sistemine yeterince katkı sağlamadığı görülmüştür.
E. Türk Ceza Kanunu Tasarılarında
765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yürürlükte bulunduğu süre içe-
risinde hazırlanan 1987, 1989, 1997, 2000 ve 2003 tarihli TCK tasarıla-
rında çeşitli şekillerde denetimli serbestlikten bahsedilmiş ve bu yönde
düzenlemeler öngörülmüştür. 1997, 2000 ve 2003 tarihli tasarılar daha
ziyade 1987 ve 1989 tarihli tasarıların geliştirilmiş halleri olan tasarılar
olduğundan öncelikle bu iki tasarıyı ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
26
Selcen Ataç,
Probasyon Müessesesi
, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli 2004. s. 65; Handan
Yokuş Sevük,
Uluslararası Sözleşmelerdeki İlkeler Açısından Çocuk Suçluluğu ile Mü-
cadelede Kurumsal Yaklaşım
, İstanbul 1998, s.119.
27
Nursal-Ataç, a.g.e., s. 287.