352 / 477
TBB Dergisi 2012 (100)
Hüseyin ATEŞ
351
Mücbir sebep ile beklenmeyen hal kavramları birbirinden farklı
olup birbirine karıştırmamak gerekir. Beklenmeyen hal; motorlu aracın
işletmesine dâhil olan, önceden hesaba katılabilir ve karşı konulabilir
nitelikteki olaylardır. Mücbir sebepteyse olay, aracın işletmesi dışında
meydana gelir, önceden öngörülemez, mutlak surette karşı konulamaz
ve olağanüstü niteliktedir. Ayrıca mücbir sebepte olay, beklenmeyen
hale göre daha şiddetli ve yoğun şekilde karşımıza çıkar.
Mücbir sebep sayılan olaylar; deprem, çığ, yıldırım düşmesi veya
çarpması, toprak kayması, yanardağ patlaması, kasırga, meteor yağ-
muru gibi genellikle doğa olaylarıdır.
15
Savaş, ihtilal ve isyan gibi sos-
yal olaylar da mücbir sebep teşkil edebilir.
16
Şiddetli yağan kar, dolu veya yağmur, yoğun sis, don, rüzgâr, yol-
daki buzlanma, sürücünün direksiyon başında uyuya kalması, bayıl-
ması, kalp krizi geçirmesi veya ölmesi, güneş ışığının veya diğer bir
aracın uzun farlarının göz alması, göze toz kaçması, böcek ısırması,
yolun yapımı ve bakımındaki bozukluklar (yolun çukur olması gibi),
araçtaki bozukluklar (frenin boşalması, direksiyonun kilitlenmesi, las-
tik patlaması gibi), tekerleğin taş fırlatması, aracın önüne aniden bir
çocuğun veya hayvanın fırlaması birer beklenmeyen hal örneğidir.
17
Çünkü bu örnekler; aracın kendisinden gelen, öngörülebilen ve kaçı-
nılabilecek nitelikteki olaylardır.
“…Davalıya sigortalı araçta 5/8 oranında teknik arıza kusuru be-
lirlenmiş olup, bilirkişi tarafından hesaplanan tazminat miktarı bu ku-
sur oranında indirilmiştir. Teknik arıza umulmayan hal ise de mücbir
sebep değildir. 2918 sayılı KTK.nun 86/1. maddesinde belirtildiği gibi
araç sahibi ve sürücüsünün sorumluluktan kurtulabilmesi için zararın
mücbir sebepten veya 3. kişinin ağır kusurundan ileri gelmiş olmalı-
dır. Bir olayın mücbir sebep olarak nitelendirilebilmesi için de o olayın
önceden sezilemez, karşı konulamaz ve harici bir etkenden ileri gelmiş
olması gerekir. Bu unsurları içermeyen bir olay umulmayan bir hal
niteliği taşısa bile mücbir sebep olarak kabul edilemez. Olayımızda
15
Havutçu&Gökyayla, sh.135; Tekinay&Akman&Burcuoğlu&Altop, sh.540; Aşçı-
oğlu, sh.86; Bolatoğlu, sh.188.
16
Aşçıoğlu, sh.86; Çeliktaş, sh.92.
17
Bolatoğlu, sh.189; Tandoğan, Kusura Dayanmayan, sh.247; Havutçu&Gökyayla,
sh.135; Eren, sh.672; Yılmaz, sh.106-107.