145 / 537
Gizli Tanık
144
2- Duruşmada hazır bulunma hakkına sahip bulunanlar olmadan
dinlenmesi ya da ses veya görüntüsü değiştirilerek özel ortamda
dinlenmesi
165
. Kimliğin gizli tutulması tedbirinde olduğu gibi, teh-
likeye maruz kalan tanıkların duruşmada hazır bulunma hakkına
sahip olanlar bulunmadan dinlenmesi konusunda da CMK ile TKK
hükümleri arasında çelişki bulunmaktadır. Kanun’da açıkça belir-
tilmemekle birlikte dinleme esnasında tanığın bulunması gereken
yer, duruşma salonu dışında herhangi bir yer olacaktır. Fakat bu
yerin mahkemenin bulunduğu binada mı ya da başka bir yerde
mi olacağı hususu da Kanun’da düzenlenmemiş olup Kanun’un
gerekçesine göre bu yer, mahkeme binasının başka bir odası ola-
bileceği gibi bina dışında şehrin herhangi bir yeri ya da bambaşka
bir şehirde olması mümkündür. Dinleme sırasında hâkim ya da
mahkeme başkanı duruşma salonunda mı yoksa tanığın yanında
mı bulunacağı konusu da Kanun’da düzenlenmeyen bir başka
husustur
166
. Her ne kadar CMK m. 58/3’ün ifadesinden dinleme
esnasında tanık ve hâkimin duruşma salonunda duruşmada hazır
bulunma hakkına sahip bulunanlardan başka bir yerde bulunarak
sesli ve görüntülü aktarma yapılabileceği sonucuna varılabilmek-
teyse de Alman hukukunda olduğu gibi duruşma salonunda bu-
lunan hâkimin tanığın bulunduğu yere bağlanarak tanığı dinleme-
165 Görüntünün değiştirildiği durumlarda hâkim, tanığın psikolojik durumunu, fizik-
sel tepkilerini izleyemiyor olacaktır. Böyle bir metodun CMK 217/f.1’in “hâkim
kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandı-
rabilir. Bu deliller hâkimin vicdani kanaatiyle serbestçe takdir edilir” hükmüne
uygunluğunun tartışılabileceği belirtilmiştir (FEYZİOĞLU, s.271,272; CENTEL/
ZAFER, s.430).
166 TURHAN, s.401. Bu konuda Alman CMK§247a maddesine göre, hâkim ya da
mahkeme başkanı duruşmaya katılan diğer kişilerle birlikte duruşma salonunda
bulunmakta, video konferans yolu ile tanığın bulunduğu yere bağlanılıp, tanı-
ğın ifadesi duruşma salonuna aktarılarak ifade alma gerçekleştirilmektedir. Tanık
dinlemenin bu usulüne “
İngiliz Modeli
” adı verilmektedir. (StPO § 247a: “Besteht
die dringende Gefahr eines schwerwiegenden Nachteils für das Wohl des Zeu-
gen, wenn er in Gegenwartder in der Hauptverhandlung Anwesenden vernom-
men wird, so kann das Gericht anordnen, daß der Zeuge sich während der Ver-
nehmung an einem anderen Ort aufhält; eine solche Anordnung ist auch unter
den Voraussetzungen des § 251 Abs. 2 zulässig, soweit dies zur Erforschung der
Wahrheit erforderlich ist. Die Entscheidung ist unanfechtbar. Die Aussage wird
zeitgleich in Bild und Ton in das Sitzungszimmer übertragen. Sie soll aufgeze-
ichnet werden, wenn zu besorgen ist, daß der Zeuge in einer weiteren Hauptver-
handlung nicht vernommen werden kann und die Aufzeichnung zur Erforschung
der Wahrheit erforderlich ist. § 58a Abs. 2 findet entsprechende Anwendung”).