155 / 473
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı’nda Yer Alan İkamet İzni Türleri İle ...
154
Türkiye’ye giriş için aranan şartlara ek olarak,
“ikamet tezkeresi”
18
de al-
mak zorundadır (YİSK m. 3). Ayrıca yabancı, yabancıların Türkiye’de
ikamet edebileceği bölgelere ilişkin yasaklama getiren herhangi bir
Kanun hükmü kapsamında bulunmamalıdır.
19
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla kazanılmasında
başvuru makamı, yurt içinde valilik; yurt dışında dış temsilciliklerdir
(TVK m. 37; TVK Yönetmeliği
20
m. 16). Başvuru yurt içinde yapılıyor-
sa, başvurunun yapıldığı valilik, ikamet şartının gerçekleşip gerçekleş-
mediğini araştıracaktır (TVK Yönetmeliği, m. 16/2-a ve b). TVK’nda
ikamet şartının hesaplanmasına ilişkin hüküm, selefinden farklıdır.
21
TVK’na göre beş yıllık ikamet şu şekilde hesaplanacaktır:
“Türk
vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı, başvuru için aranan
ikamet süresi içinde toplam altı ayı geçmemek üzere Türkiye dışında buluna-
bilir. Türkiye dışında geçirilen süreler, bu Kanunda öngörülen ikamet süreleri
içinde değerlendirilir”
(m. 15). TVK’nun bu hükmüyle, başvuru sahibi
18 Bu konuda bkz. II, A). YUKK Tasarısı, YİSK’ndaki
“ikamet tezkeresi”
kavramı yeri-
ne
“ikamet izni”
kavramına yer vermiştir. Bu konuda bkz. IV, A).
19 Askerî Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu’na göre (18. 12. 1981 tarih ve
2565 SK, RG, 22. 12. 1981, 17552), yabancıların birinci derece askerî yasak bölgelere
geçici olarak girmesi ve oturması Genel Kurmay Başkanlığı’nın iznine bağlanmış-
tır (m. 7/c). Anılan Kanun’a göre, yabancılar ikinci derece askerî yasak bölge-
lerde izin almadan oturamaz (m. 9/1-b). Bununla birlikte, görevli sivil ve askerî
yabancılar, Kanun’da öngörülen izinleri almak suretiyle bu bölgelerde oturabilir
(m. 9/2-3). Bu Kanundan başka, yabancıların köylerde ikamet etmesi, İçişleri Ba-
kanlığından izin almaları koşuluna bağlanmıştır (18. 3. 1924 tarih ve 442 sayılı
Köy Kanunu, RG, 7. 4. 1927, 68, m. 88). Yabancıların ikametine sınırlama getiren
diğer bir kanun hükmü de, YİSK m. 2’dir. Bu hükme göre,
“Yabancıların girmekten
ve ikametten kanunla menedilmiş oldukları yerlerden başka, memleketin muayyen mıntı-
kalarında münferit veya toplu bir halde ikamet veya seyahatleri Bakanlar Kurulu kararı ile
menedilebilir”
.
20 Tam adı,
“Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik”
için
bkz. RG, 6. 4. 2010, 27544, (TVK Yönetmeliği).
21 Mülga 403 sayılı TVK (bkz dn. 1) ve bu Kanun uyarınca çıkarılan Yönetmelikte
(RG, 1. 7. 1964, 11742) ikamet süresinin hesaplanmasında,
“Türk Medenî Kanun
hükümlerine göre yerleşim yeri sahibi olup olmama”
ayrımı kullanılmıştı. Bu düzen-
lemeler uyarınca,
“Türkiye’de ikametgâh sahibi olan yabancının”
ikamet süresinin
hesaplanmasında
“tedavi, öğrenim veya herhangi bir mücbir sebeplerle Türkiye dışına
çıkması veya bu sebeplerle Türkiye dışında kalması halinde, Türkiye dışında bulunduğu
süre altı ayı geçse dahi, beş yıllık ikamet süresinden”
sayılmaktaydı (403 SK m. 9/1;
403 SK uyarınca çıkarılan Yönetmelik m. 13/b). Buna karşılık, Türkiye’de Medenî
Kanun hükümlerine göre ikametgâh sahibi olmayan yabancının Türkiye dışında
geçirdiği zaman, ikamet süresinden düşülüyordu (403 SK m. 9/1; 403 SK uyarınca
çıkarılan Yönetmelik m. 13/a). Yerleşim yeri sahibi olmaya dayalı bu ayrım, 5901
sayılı TVK’nda terk edilmiştir.