TBB Dergisi 102. Sayı

İpoteğin Alacak Bakımından Kapsamı

174

lunun, herhangi bir sözleşme ile yerine getirmeyi üstlenmiş olduğu

edimini, usulüne uygun şekilde ya da hiç yerine getirmemesi tehlike-

sinin, alacaklıya karşı üstlenilmesi halinde, dar anlamda teminat söz-

leşmesi söz konusu olur

ve bu sayede alacaklı, alacağını başka surette

elde etme imkânına kavuşur

. Borcun ifasının teminat altına alınması,

alacaklıya tanınan yetkiye göre, ayni ve kişisel teminat sözleşmeleriy-

yerine getirilir

Ayni teminat sözleşmeleri ile alacaklı, borçluya ya da üçüncü kişi-

ye ait bir eşya veya hak üzerinde, herkese karşı ileri sürülebilir nitelikte

ve teminat konusunun paraya çevrilmesinde öncelikle teminat sahibi

olan alacaklı tatmin edileceğinden, diğer alacaklılara nazaran, öncelik

kazanmasını sağlayan sınırlı bir ayni hak sahibi kılınmaktadır. Taşın-

maz rehni, sınırlı sayı ve tipe bağlılık ilkesi uyarınca, ipotek, ipotekli

borç senedi ve irat senedi olmak üzere, üç çeşit olarak düzenlenmiştir

(Türk Medeni Kanunu [TMK] m. 850). Bu şekilde, ayni teminat sağla-

yan sınırlı bir ayni hak niteliğindeki ipotek de borçlunun, kişisel ola-

rak sorumlu olduğu, belirli bir borcun ifasının teminat altına alınması

amacını güder ve alacaklıya, teminatın konusunu oluşturan taşınma-

zın paraya çevrilmesi suretiyle alacağını elde etme yetkisi sunar

3 Özen, s. 2.

4 Bülent Davran, Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul: 1972, s. 2.

5 Kefalet, borca katılma ve garanti gibi kişisel teminat sözleşmelerinde, borçludan

başka bir kişi, borçlunun borcunu temin etmek üzere yükümlülük altına girer ve

alacaklı, borçlu yanında, teminat verenin de malvarlığına başvurma imkânını elde

eder. Bu bakımdan alacaklı, kişisel teminat verilmiş bulunan borcun ifa edilme-

mesi halinde, teminatı veren kişinin haczi mümkün olan taşınır ve taşınmaz tüm

mallarına icra yolu ile başvurarak alacağını elde etmek olanağına sahip olur. Do-

layısıyla ayni teminat sözleşmelerinden farklı olarak, bu halde, alacaklının, diğer

alacaklılara nazaran öncelikle faydalanabileceği bir mal ya da hak mevcut değil-

dir. Tandoğan, s. 689; Davran, s. 4; Kuntalp, Teminat Kavramı, s. 289 vd. ; Yavuz,

s. 665; Rona Serozan,

“Taşınmaz Rehni”

, İÜHFM, 2006, Cilt: LXIV, Sayı: 2, s. 302;

Barlas, Ayni Teminatlar, s. 199; Özen, s. 5; Seza Reisoğlu, Medeni Kanun Açısın-

dan İpotek İşlemleri ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara: 1978, s. 3-4.

6 Tandoğan, s. 688-689; Kuntalp, Teminat Kavramı, s. 280 vd. ; Nami Barlas,

“Yeni

Medeni Kanunun Ayni Teminatlara İlişkin Düzenlemeleri”,

Makalelerim, Cilt: I, İstan-

bul: Vedat Kitapçılık, 2008, s. 198; Özen, s. 2; Eyüp Eraslan,

“Öğreti ve Uygulamanın

Işığında Üst Sınır İpoteği”,

İstanbul Barosu Dergisi, Yıl: 1988, Cilt: 62, Sayı: 1-2-3, s.

65.

7 Bülent Köprülü, Selim Kaneti, Sınırlı Ayni Haklar, İstanbul: 1982-1983, s. 252; M.

Kemal Oğuzman, Özer Seliçi, Saibe Oktay-Özdemir, Eşya Hukuku, 14. Bası, İstan-

bul: Filiz Kitabevi, 2011, s. 715-717; Reşat Kaynar, Türk Medeni Kanununa Göre

Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul: 1967, s. 2-3; Kemal T. Gürsoy, Fikret Eren, Erol

Cansel, Türk Eşya Hukuku, Ankara: 1978, s. 1017; Turhan Esener, Kudret Güven,