121 / 465
Tahkimin Kamu Hizmetlerine Uygulanma Sorunsalı ve Olası Sonuçları
120
dönüştüğü görülmüş dolayısıyla bu durum gelişmekte olan ülkelerin
yabancı yatırımlara bakışında da ciddi endişelere sebep olmuştur. Sü-
reç içinde yatırım uyuşmazlıklarının yerel yargı organları vasıtasıyla
karara bağlanmasında kamu yararı
(public interest)
düşüncesi ön pla-
na çıkmış ve bu yüzden ülkeler hukuk sistemlerini revize etmemekte
uzunca süre direnmişlerdir. Ancak bu direnç GOÜ’lerin sermaye çek-
me çabalarıyla bağdaşmadığı gibi diğer taraftan yabancı yatırımcılar
da sermayenin geri dönüşünü garanti altına alma adına uyuşmazlık
halinde yerel yargı organına gitmek istememektedir. Dolayısıyla bu
ikilem karşısında ülkelerin kendi çıkarlarını temsil eden iç hukuk sis-
temlerinin, uluslararası hukuk kurallarıyla örtüşmesi de haliyle zor ol-
maktadır. Olumsuzlukların aşılabilmesi maksadıyla ülkeler arasında
imzalanan iki taraflı anlaşma ve çok taraflı sözleşmelerle ulusal hukuk
kurallarının, uluslararası alanda entegrasyonunun sağlanması amaçla-
makta, bu tür ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkan uluslararası tahkim
hukuku ise tarafların ortak müşterekte buluşmalarına imkan tanıyan
bir uygulama biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
3. Tahkim Konusunda Uluslararası Hukuki Düzenlemeler
3.1. Uluslararası Sözleşmeler
Uluslararası sözleşmeler, uluslararası ilişkiler çerçevesinde genel
prensiplerin oluşturulması, benimsenmesi ve buna uyum sağlanması
amacıyla oluşturulmuş coğrafi, siyasal, ekonomik, hukuki veya ticari
bir kritere göre tanımlanabilen ve özel olarak uluslararası ticari işlem-
ler çerçevesinde yeknesak prensipler oluşturmak amacıyla geliştirilen
belirli ve alışılmış kurallardır (Noussia, 2010: 146). Bir tahkim anlaşma-
sında birincil güç kaynağı ulusal yasalar ve uluslararası sözleşmeler
olurken genellikle çok taraflı akdedilen uluslararası sözleşmeler, tah-
kim hukukunun gerektirdiği altyapıyı oluşturması bakımından da son
derece önemlidir (Onyema, 2010: 120). Bu kapsamda tahkim usulüne
yön veren belli başlı uluslararası sözleşmeler ise şunlardır:
(i)
Cenevre Protokolü (The Geneva Protocol, 1923):
Uluslararası
ticari meselelerde hakem çözümünü esas alan ilk düzenleme olarak
dikkat çekmektedir. Tahkim prosedürünü belirlemekte, uygulamaya
yönelik usulün ortaya konmasını sağlamakta ve ayrıca tahkim meka-