TBB Dergisi 103. Sayı

İNSAN HAKKI OLARAK ÇEVRE

VE ÇEVRE HUKUKUNA HAKİM OLAN BAZI İLKELER

ENVIRONMENT AS A HUMAN RIGHT

AND SOME PRINCIPLES DOMINATING THE ENVIRONMENTAL LAW

Erol ÇİÇEK

Özet:

Bu makalede çevre hakkının insan haklarıyla ilişkisi, BM

sözleşmeleri, Uluslararası Adalet Divanı, AİHM kararları ve Türk hu-

kukuna göre incelenmiştir. Çevre Kanunu’nun 1. maddesinde yer alan

sürdürülebilir kalkınma kavramı Uluslararası Adalet Divanı’nın

Gabci-

kovonagymaros

kararı çerçevesinde ele alınmıştır. Son olarak,

İhti-

yat İlkesi

(Precautionary Principle) açıklanıp; Uluslararası Adalet Di-

vanı, Avrupa Adalet Divanı ve Avustralya

Telstra Corporation Limited

v Hornsby Shire Council

davasında oluşturulan karar ışığında incelen-

miştir. Konuların çok kapsamlı olması nedeniyle, makale sınırları içe-

risinde belli davalar ele alınarak kavramlar açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler

: İnsan hakkı olarak çevre, Gabcikovonagy-

maros kararı, İhtiyat ilkesi (Precautionary Principle) Telstra Corpora-

tion Limited v Hornsby Shire Council davası, Sürdürülebilir kalkınma.

1. İNSAN HAKKI OLARAK ÇEVRE

Ekosistem, belirli bir alanda bulunan canlılar ile bunları saran can-

sız çevrelerinin karşılıklı ilişkileri ile meydana gelen ve süreklilik arz

eden ekolojik sistemlere denir. Ekosistem, küresel ölçekte bir düzeni

de ifade eder. Bu anlamda insan ekosistemin içinde yer alan bir canlı-

dır. İnsanı ekosistem içinde diğer canlılardan ayıran en önemli özellik,

diğerlerine oranla içinde bulunduğu sistemi ve doğayı en çok değişti-

ren bir canlı olmasıdır. Bunu da ekosistem içindeki kaynakları kullana-

rak ve üretimi ile sistemi değiştirerek yapar. İnsanın her türlü üretim

Avukat, Bursa Barosu