353 / 465
İnsan Hakkı Olarak Çevre ve Çevre Hukukuna Hakim Olan Bazı İlkeler
352
faaliyeti sonuçta ekolojik dengenin ve çevrenin az çok bozulmasına
neden olur. İnsan özellikle, sanayi devriminden sonra içinde yaşadığı
doğayı ve çevreyi o kadar değiştirmiştir ki, günümüzde ortaya çıkan
küresel iklim değişiminin sebebi olmuştur. Bu konuda bilim adamları-
nın çoğunun görüşü ortaktır.
Ekolojik dengenin çok büyük oranda bozulması insanın varlığını
da tehdit eder hale gelmiştir.
Çevre salt vatandaşların değil, tüm insanlığın ortak varlığıdır.
Çevre sorunlarının ülkelerle sınırlı kalmaması, bir yerdeki bozulma-
nın diğer ülkeleri ve coğrafyaları etkilemesi bunu doğrulamaktadır.
Bir kez, yaşama hakkı, tüm insan haklarının maddi temelini oluş-
turması bakımından vazgeçilmez, demokratik toplumun istisnai ve
geçici biçimde de olsa yer verdiği olağanüstü hallerde bile dokunul-
maz bir yapıdadır.
1
Çevre hakkı yaşam hakkının bir türevidir.
2
Uluslararası hukuk açısından çevre konusu oldukça yeni bir alan-
dır. Bugünkü anlamıyla, çevre konusundaki uluslararası ve bölgesel
düzenlemelerin başlangıcı Birleşmiş Milletler tarafından Haziran 1972
tarihinde Stockholm’da gerçekleştirilen
“İnsan Çevresi Konferansı”
dır.
Bu konferansın ardından Stockholm Deklerasyonu kabul edilmiştir.
1.1.Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı (Stockholm
Deklerasyonu 1972)
M:1. İnsan hem kendisine, maddi destek olan akılsal, ahlaksal, top-
lumsal ve ruhsal gelişimini sağlayan çevresinin yarattığı, hem de onu
tahrip eden bir varlıktır. Bu gezegen üzerinde uzun ve güç gelişimi
sırasında insanoğlu artık, bilim ve tekniğin hızlı gelişmesiyle çevresini
sayısız yöntemlerle tahmin edilemeyecek ölçüde değiştirerek bir güç
elde etmiştir. Çevre her iki yönüyle de yani hem doğal çevre, hem de
insan yapısı çevre olarak insanoğlunun esenliği ve temel insan hakla-
rından yararlanması, hatta yaşamın kendisi için gereklidir.
1
İÜHF Bir insan hakkı olarak çevre hakkı ve Türk düzenlemesi, Mehmet Semih
Gemalmaz, s.234
2
age. .240