41 / 465
İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...
40
A. GÜNÜMÜZDE ÇEKİN EKONOMİK HAYATTAKİ YERİ VE
KARŞILIKSIZ ÇEK MİKTARI
Çekin ekonomik hayattaki öneminin belirlenmesi için değerlendi-
rilmesi gereken ilk husus, ülkemizde keşide edilen toplam çek, adet
ve tutarlarına ilişkin miktarlardır. Ancak, bu miktarlara ilişkin sayı-
sal veriler bulunmamaktadır. Ancak, Bankalararası Takas Odaları
Merkezi’ne (BTOM) ibraz edilen çeklerin dolaşımdaki para miktarına
oranının bu değerlendirme bakımından kısmen de olsa kullanılabile-
ceği düşünülmektedir. Aşağıdaki tabloya göre, 2011 yılında BTOM’a
ibraz edilen çek tutarı 294.243.345,18 TL iken, dolaşımdaki para miktarı
50.071.442,17 TL olmuştur. Buna göre, piyasada tedavül eden paranın
sadece %17’si gerçek paradır. Ayrıca, bu tablo, piyasada kullanılmak-
ta olan çek miktarının yıllar içinde bir miktar azaldığını gösterse de,
çekin makro ekonomik hayatta hayati bir görev ifa ettiğini de açıkça
göstermektedir.
BANKALARARASI TAKAS ODALARI MERKEZİ’NE İBRAZ EDİLEN ÇEK TUTARININ DOLAŞIMDAKİ PARA MİKTARINA ORANI
BTOM’ye ibraz edilen çek
tutarı (Bin TL)
Dolaşımdaki Para Miktarı
(Bin TL)
BTOM’ye İbraz Edilen Çek Tutarı /
Dolaşımdaki Para Miktarı
2005
179.914.484,05
16.025.433,50
11,23
2006
204.354.653,66
21.312.777,69
9,59
2007
243.676.809,41
23.450.749,63
10,39
2008
265.266.505,24
28.353.752,29
9,36
2009
228.247.351,56
32.547.054,64
7,01
2010
245.185.862,00
40.067.386,84
6,12
2011
294.243.345,18
50.071.442,17
5,88
2012 yılında piyasada bulunan çek yaprağı sayısı yaklaşık
45.000.000 civarındadır.
YIL AY
MEVDUAT VE KALKINMA
YATIRIM BANKALARI
KATILIM
BANKALARI
TOPLAM
SORUMLULUK TUTARI
(TL)
ÇEK YAPRAĞI ADET
(BİN)
2012 1
34.828.866
2.532.372
37.361.238
655
57.040
2012 2
42.077.479
3.107.660
45.185.139
1.000
45.185
2012 3
42.449.233
3.154.902
45.604.135
1.000
45.604
2012 4
42.087.263
3.080.525
45.167.788
1.000
45.168
2012 5
42.283.509
3.099.632
45.383.141
1.000
45.383
2012 6
42.731.719
3.179.885
45.911.604
1.000
45.912
2012 7
41.941.423
3.084.963
45.026.386
1.000
45.026