TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Zeki YILDIRIM / Ekrem ÇETİNTÜRK

B. KONUNUN ANAYASAL AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

1985 yılından

31/1/2012 tarihli ve 6273 sayılı Kanun’la 5951 sayı-

lı Kanun’da değişiklik yapılıncaya kadar ki süreç içinde, ibraz edilen

çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılması durumunda yaptırım

olarak hapis cezası veya adli para cezası uygulanmıştır. Adli para ce-

zasının ödenmemesi durumunda, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105 inci

maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan

“Hükümlü, tebliğ olunan ödeme

emri üzerine belli süre içinde adlî para cezasını ödemezse, Cumhuriyet sav-

cısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir.”

şeklindeki hüküm gereğince adlî para cezası da infaz aşamasında hür-

riyeti bağlayıcı cezaya dönüşmektedir.

Anayasa Mahkemesi, çekin karşılığının bulunmaması durumun-

da yaptırım uygulanması konusunda bu güne kadar üç adet karar

vermiştir. Bu kararlardan ikisinde yalnızca sözleşmeden doğan bir

yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı kimsenin özgürlüğün-

den alıkonulamayacağına

ilişkin Anayasa hükmü esas alınmış diğer

kararda ise Anayasa’da güvence altına alınan eşitlik ilkesi üzerinden

değerlendirme yapılmıştır.

1. Eşitlik İlkesi

Anayasa Mahkemesi bankaya ibraz edilen çekle ilgili olarak karşı-

lıksızdır işlemi yapılması halinde adli nitelikte yaptırım uygulanması-

nın Anayasa aykırı olup olmadığı konusundaki ilk değerlendirmesini

26.9.1995 tarihli ve E. 1995/18, K. 1995/50 sayılı kararla yapmıştır. Bu

karar, 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamille-

rinin Korunması Hakkında Kanun’un 16. maddesinin Anayasa’nın 5,

10, 65 ve 167 nci maddelerine aykırılığı iddiası üzerine verilmiştir.

Bu kararda kanımızca en çok üzerinde durulması gereken hu-

sus, eşitlik ilkesine aykırılık iddiasıdır. İddianın özünü, 3167 sayılı

Kanun’un çekin ödenmemesi durumunda keşideci hakkında hapis

cezası verilmesi suretiyle çek hamillerinin diğer kambiyo senetleri sa-

ÇETİNER Ufuk; Anayasanın 38. Maddesinin Değişmesi Sebebiyle Karşılıksız

Çek Keşide Etme Suçu ve İcra İflas Suçları Bakımından Ortaya Çıkan Hukuksal

Durumlar, Ankara Barosu Dergisi, 2002/1, s.177 vd.