42 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Zeki YILDIRIM / Ekrem ÇETİNTÜRK
41
Karşılıksız çıkan çek miktarı, konumuz açısından en önemli sayı-
sal verileri teşkil etmektedir. Çünkü, çekin karşılığının bulunmaması
durumunda uygulanan yaptırımın etkinliğini gösterecek temel un-
surlardan birisi de, karşılıksız çıkan çek miktarıdır. Ancak, karşılıksız
çıkan çek miktarının sadece yaptırımlarla bağlantılı olduğunu iddia
etmek mümkün değildir. Kanımızca, ekonomik hayattaki dalgalan-
ma ve krizler de, belki de yaptırımdan daha fazla karşılıksız çıkan çek
miktarını etkilemektedir.
Karşılıksız çıkan çek miktarına ilişkin Türkiye Cumhuriyet Mer-
kez bankasınca tutulan istatistiki verileri 2000 yılından başlamaktadır.
YIL
MERKEZ BANKASINA BİLDİRİMİ YAPILAN KARŞILIKSIZ ÇEK MİKTARI
2000
798.438
2001
1.179.299
2002
742.968
2003
831.302
2004
893.939
2005
1.006.557
2006
1.144.740
2007
1.324.664
2008
1.537.194
2009
1.910.650
2010
900.272
2011
594.836
2012 (8. AY)
561.702
Karşılıksız çek miktarı konusunda gerçek bir değerlendirme ya-
pılabilmesi için yukarıdaki veriler yeterli değildir. Aynı zamanda
karşılıksız çekin sayısal ve miktar olarak toplam çek miktarı içindeki
oranında bilinmesi bu konuda daha gerçekçi bir değerlendirme yapıl-
masını sağlayacaktır.
Yukarıda belirttiğimiz üzere, ülkemizde keşide edilen toplam çek
adet ve tutarlarına ilişkin veri bulunmaması nedeniyle karşılıksız çek-
lerin toplam keşide edilen çeklere oranı verilememekte, dolayısıyla ge-
lişim hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapılamamaktadır. Ancak,
çeklerin banka şubeleri arasında hesaben tesviyesini sağlamak üzere
kurulan Bankalararası Takas Odaları Merkezi’nde (BTOM) işlem gö-
ren çeklerin ve bu çeklerden karşılıksız çıkanların adet ve tutarlarının