48 / 465
TBB Dergisi 2012 (103)
Zeki YILDIRIM / Ekrem ÇETİNTÜRK
47
rinde yazılı bulunan
“düzenleme tarihini”
esas almıştır. Düzenlemeye
göre, düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında,
çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi
hakkında, hamilin şikâyeti üzerine yaptırım uygulanabilecektir.
Yukarıdaki açıklamalar göstermektedir ki, her ne kadar Türk Ti-
caret Kanunu düzenleme günü olarak gösterilen günden önce dahi
olsa çekin görüldüğü yerde, diğer bir ifadeyle ibraz gününde ödene-
ceğini belirtmesine rağmen, 5941 sayılı Çek Kanunu karşılığı kısmen
veya tamamen bulunmayan çekler bakımından hukukî ve idarî taki-
bat yapılabilmesi için
“düzenleme tarihini”
esas almıştır
37
. Üstelik, yeni
düzenlemeye göre, karşılıksızdır işlemi de ancak çekin üzerinde yazılı
düzenleme tarihi itibarıyla ibrazında karşılığının ilgili banka hesabın-
da bulundurulmaması halinde yapılabilecektir
38
. Bu düzenlemelerin
sonucu olarak Türk Ticaret Kanunu’ndaki çekin göründüğünde öde-
neceğine ilişkin hükmün, büyük oranda uygulamada bir anlamı kal-
mamıştır. Çünkü çekin ödenmemesi durumunda alacaklının alacağını
tahsil amacıyla borçluya karşı başvurabileceği hukukî veya cezaî bir
yöntem bulunmamaktadır
39
.
Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi, bu durum mevzuatımıza ya-
sal olarak, 3167 sayılı Kanun’da 18/02/2009 tarihli ve 5838 sayılı
37
Üstelik özel kanun olan Çek Kanunun, Türk Ticaret Kanunundan uygulamada
önceliği bulunmaktadır. “Cek Kanunu, Türk Ticaret Kanununa göre hem yeni
tarihli hem de özel nitelikte olduğundan öncelikle uygulanır, ancak bu özel dü-
zenlemede hüküm bulunmaması halinde genel hüküm niteliğinde Türk Ticaret
Kanununun çekle ilgili kuralları esas alınır. Bu husus Çek Kanununun 1/II. mad-
desinde “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır”
şeklinde ifade edilmiştir.” ÖZDAMAR, s. 2.
38
“
Bu itibarla, Geçici Madde 1’in beşincifıkrasındaki ‘31/12/2011’ tarihi ‘31/12/2017’ ola-
rak değiştirilmeydi dahi, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce bankaya ibraz edilen
çeklerle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılamayacaktır ve bu nedenle, adli veya idari
yaptırım uygulanamayacaktır. Hatta üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce bankaya
ibraz edilen ve karşılıksız çıkan çeklerle ilgili olarak hukuki takip dahi yapılamayacaktır.
”.
ÖZGENÇ, Çek Kanunu, s. 75.
39
“
Bu durumda ileri tarihli çeklerde cezai sorumluluk ile hukuki sorumluluk arasında
paralellik sağlanmıştır. Örneğin, 10.01.2012 keşide tarihli bir çek 15.08.2011 tarihinde
bankaya ibraz edildiğinde, karşılığı varsa ödenecek; karşılığı yoksa çek hamili 10.01.2012
tarihinde veya bu tarihe göre belirlenecek ibraz süresi içinde çeki tekrar ibraz etmek zo-
runda kalacak; çekin karşılığı kısmen veya tamamen bulunmazsa, karşılıksız çek çekmenin
hukuki ve cezai sorumluluğu ortaya çıkacak; çek hamili karşılıksız çekle ilgili icra takibinde
bulunabileceği gibi, çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet veren kişinin cezalandırılması
için savcılığa şikayette bulunabilecektir
.” REİSOĞLU, s. 355-356.