TBB Dergisi 103. Sayı

İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...

Kanun’la yapılan değişiklikle girmiş olmasına karşın, bu düzenleme

ticari hayattaki uygulamanın zorunlu bir sonucu olarak ortaya çık-

mıştır. Bu nedenle, Anayasa Mahkemesi’nin,

“kambiyo senetleri olan

poliçe, bono ve çek ortak birtakım yasal düzenlemelere tabi tutulmuş olmakla

beraber herbirinin ticari hayata konuluş amacı, ekonomik ve toplumsal iş-

levleri …farklı olduğu”

şeklinde gerekçeye dayanarak düzenlemenin

Anayasa’nın 10’uncu maddesinde öngörülen eşitlik ilkesine aykırı

olmayacağına ilişkin kararının çok sağlam temellere dayanmadığı

kanaatindeyiz

. Bu çerçevede, ayrıca sadece çekin kamu güvenirli-

ğine sahip bir kıymetli evrak olduğu savı da hukuki temelden uzak

görülmektedir

2. Ölçülülük İlkesi

Anayasa Mahkemesi’nin çekin karşılığının bulunmaması duru-

munda uygulanan yaptırımı ölçülülük ilkesi bakımından değerlendi-

ren bir kararı bulunmamaktadır. Ancak, 26.9.1995 tarihli ve E. 1995/18,

K. 1995/50 sayılı kararın karşı oy yazısında Başkanvekili Güven Din-

çer Anayasa’nın 10’uncu ve 37 nci maddeleri yönünden düzenlemeyi

değerlendirirken, asıl itibarıyla ölçülülük ilkesi bakımından çekin kar-

şılığının bulunmaması durumunda uygulanan yaptırım konusunda

bir değerlendirme yapmıştır. Başkanvekiline göre, 3167 sayılı Kanun-

da öngörülen yaptırım, benzeri konulardaki ekonomik suçlar için ön-

görülmeyen çok ağır bir yaptırımı öngörmesi nedeniyle Anayasa’nın

eşitlik ilkesini düzenleyen 10’uncu maddesine ve cezaların genel ilke-

lerini düzenleyen 37’nci maddesine aykırılık oluşturmaktadır.

Haşim Kılıç’ta karşı oy yazısında aynı hususa işaret ederek:

“Hapis cezası öngörülerek alacaklının hakkının korunması ve kamusal güvenin sağlan-

ması gerekçesi de kabul edilemez. Hukuksal nitelikleri farklı da olsa bono ve poliçe gibi

kambiyo senetlerinde de ödenmediği takdirde kamusal güvenin bozulması ve alacaklının

hakkının yok olması söz konusu olabilir. Bu nedenle iyiniyetli olması koşuluyla bonosu-

nu ödeyemeyen kimseye hapis cezası öngörülemeyeceği gibi karşılıksız çıkan çek içinde

öngörülemez.”

hususuna vurgu yapmıştır.

TBMM Adalet Komisyonu Raporunda bu husus vurgulanmıştır. “

Her ne kadar

Türk hukukunda çekin kamu güvenliğini haiz bir kıymetli evrak olduğu, buna bağlı olarak

çek hamillerinin korunmasına yönelik tedbirlerin alınması gerektiği ileri sürülmüşse de

bütün emre ve hamile yazılı senetler kamu güvenliğini haizdir. Bu nedenle kamu güven-

liliğine haiz olan bono, poliçe ve diğer kıymetli evraklar açısından güvenilirliklerinin sağ-

lanması amacıyla hürriyeti bağlayıcı ceza veya adlî para cezası öngörülmemişken, çekler

açısından böyle bir ayrıcalık tanınmasına gerek yoktur

.” (TBMM, Yasama Dönemi: 24,

Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 137, s. 16 vd.)