73 / 465
İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...
72
işlenmesi sonucu belli bir gerçek kişi kural olarak mağdur olmadığın-
dan, Kabahatler Kanunu şikayet müessesesine yer vermemiştir. Ancak
çekin karşılığının ödenmemesi sonucunda, borçlunun sürekli olarak
bu idari yaptırım tehdidi altında kalması uygun olmayacağından 6273
sayılı Kanun’la idari yaptırımın uygulanmasının
“talep”
80
edilmesi
belli bir süreyle sınırlanmıştır. Daha önce bu suç şikayete tabi bir suç
olduğundan, zaten hamil şikayet hakkını altı ay içinde kullanmak zo-
rundaydı. Bu düzenlemeyle süre bakımından eski düzenlemeye para-
lel bir uygulama sağlanmıştır.
Söz konusu kabahat, çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihine
göre kanuni ibraz süresi içinde ibraz edildiğinde karşılığının tam ola-
rak bulundurulmaması halinde tamamlanmış olacağından, talep süre-
si bu tarihten itibaren başlayacaktır
81
. Buna göre, karşılıksızdır işlemi
yapılması üzerine hamilin
82
altı ay içinde, Cumhuriyet savcısından çek
düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilmesini talep etmesi
gerekmektedir. Yeni düzenlemeye göre, karşılıksızdır işlemi de ancak
çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihi itibarıyla ibrazında karşılığının
ilgili banka hesabında bulundurulmaması halinde yapılabilecektir
83
.
Diğer bir ifadeyle, ileri tarihli çeklerde, keşide tarihinden önce çekin
ibraz edilmesi durumunda, çekin arkasına karşılıksızdır şerhi düşüle-
meyeceği gibi, keşide tarihinden sonra çek süresinde ibraz edilmez ise
yine karşılıksızdır işlemi yapılamayacak ve her iki durumda da talep
hakkı doğmayacaktır
84
.
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilebilmesi
için hamilin (mağdur) altı ay içinde bu iradesini Cumhuriyet savcısı-
80
Kanımızca, Kanunkoyucu bazı suçların soruşturulması ve kovuşturulması için
aranan “şikayet” şikayet koşuluyla karıştırılmaması için, isabetli olarak Çek
Kanununda “talep” ibaresini tercih etmiştir.
81
ÖZGENÇ, Çek Kanunu, s. 82.
82
“
Talep hakkı, çeki elinde bulunduran hamile aittir. Bu hamil, bankadan çekle ilgili olarak
karşılıksızdır işlemi yapılmasını talep eden kişi olabileceği gibi, çek kendisine iade edilen
cirantada olabilir. Bu nedenle, 5941 sayılı Kanuna göre bankanın talep hakkı bulunma-
maktadır
.” ÖZGENÇ, Çek Kanunu, s. 87.
83
“
Bu itibarla, … üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce bankaya ibraz edilen çeklerle
ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılamayacaktır ve bu nedenle, adli veya idari yaptı-
rım uygulanamayacaktır. Hatta üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce bankaya ibraz
edilen ve karşılıksız çıkan çeklerle ilgili olarak hukuki takip dahi yapılamayacaktır.
”. ÖZ-
GENÇ, Çek Kanunu, s. 75.
84
REİSOĞLU, s. 365.