TBB Dergisi 103. Sayı

TBB Dergisi 2012 (103)

Zeki YILDIRIM / Ekrem ÇETİNTÜRK

Türk Ceza Kanunu’nun benimsediği bu ilke nedeniyle, 5941 sayılı

Kanun’un ilk düzenlemesinde karşılıksız çek keşide etme fiili bakımın-

dan tüzel kişiler hakkında adli para cezası uygulanamamıştır

. Ancak,

5941 sayılı Kanun koruma tedbiri ve güvenlik tedbiri niteliğindeki çek

düzenleme ve çek hesabı açma yasağının gerçek kişilerle birlikte, tüzel

kişiler hakkında da uygulanabilmesine imkan sağlamıştır.

Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu

“Tanım”

başlıklı 2.

maddesinde, kabahat deyiminden, kanunun karşılığında îdari yap-

tırım uygulanmasını öngördüğü haksızlığın anlaşılacağını belirtmiş;

“Organ veya temsilcinin davranışından dolayı sorumluluk”

başlıklı 8.

maddesinde de, organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya

temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev

üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş bulunduğu kabahatten

dolayı tüzel kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabileceğini ka-

bul etmiştir. Buna göre, tüzel kişi hakkında kabahat dolayısıyla idari

yaptırım uygulanması mümkündür. Nitekim, 6273 sayılı Kanun, çekle

ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılması hâlinde, çek hesabı sahibi

“gerçek veya tüzel kişi hakkında”

çek düzenleme ve çek hesabı açma ya-

sağı kararı verileceğini hüküm altına almıştır.

6273 sayılı Kanun’un hakkında yaptırım uygulanacak kişi bakı-

mından 5941 sayılı Kanun’dan farklı diğer bir yönü ise, tüzel kişiler-

le ilgili olarak düzenlenen objektif sorumluluktur. 5941 sayılı Kanun,

çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan

kişinin, çek hesabı sahibi olduğunu belirtmekte ve çek hesabı sahibi-

nin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle

görevlendirilen yönetim organının üyesinin, böyle bir belirleme yapıl-

mamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişilerin, çek kar-

şılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olduğunu dü-

zenlemekteydi

. Buna göre bir tüzel kişiye ait çekin karşılıksız çıkması

“

Tüzel kişiler adına organları veya temsilcileri çek düzenleyebilecektir. Tüzel kişi adına

düzenlenen çeklerden dolayı hukuki sorumluluk tüzel kişiye aittir. Fakat karşılıksız çek ke-

şide etme suçunun ceza yaptırımı gerçek kişilerle sınırlı olarak uygulanır. Bu sebeple tüzel

kişi çeklerinde ceza yaptırımı sadece “çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla

yükümlü yönetim organı üyesi kişi” veya kişiler hakkında uygulanabilecektir. Karşılıksız

çekten genel olarak tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organı

üyesi, görev dağılımı yapılmamışsa, yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler

sorumlu olacaklardır (YÇK m. 5/1, 2

).” TOPÇUOĞLU, s. 142.

“

Tüzel kişilerde karşılıksız çek keşide etmekten sorumlu tutulacak olanlar, organ sıfatını