TBB Dergisi 103. Sayı

İbraz Edilen Çekle İlgili Olarak Karşılıksızdır İşlemi Yapılması Halinde ...

durumunda tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yö-

netim organının üyesinin, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim

organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler hakkında adli para ceza-

sıyla birlikte çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilmekteydi.

Tüzel kişiler adına düzenlenen çeklerde yaşanan sıkıntıları gidermek

amacıyla yapılan iyiniyetli bu düzenleme esasen bu kişiler bakımın-

dan objektif sorumluluk yüklemekteydi. Tüzel kişinin malî işlerini

yürütmekle görevlendirilen yönetim organı üyesi, böyle bir belirleme

yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler hak-

kında sorumlulukları bakımından herhangi bir araştırma yapılmadan

sırf bu görevde bulundukları için yaptırım uygulanmaktaydı.

6273 sayılı Kanun’la Çek Kanunu’nda yapılan değişiklikte bu şe-

kilde bir objektif sorumluluğa yer verilmemiştir. Yaptırım sadece çek

hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi hakkında uygulanabilecektir. Bu

yasal değişikliğin diğer bir sonucu da, lehe kanun uygulaması nede-

niyle tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim

organı üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluş-

turan gerçek kişi veya kişiler hakkında 6273 sayılı Kanun’dan önce

verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasaklarının silinmesi ge-

rektiğidir. Çünkü yeni Kanun bu kişiler bakımından yaptırım uygu-

lanmasına imkân tanımamıştır.

5. Manevi Unsur

Manevi unsur, işlenen fiil ile kişi arasındaki manevi bağı ifade

etmektedir. Bu bağ olmaksızın gerçekleştirilen davranış fiil niteliğini

taşımaz ve bu nedenle bir suçun varlığından söz edilemez. Yani ma-

nevi unsur gerçekleşmediği takdirde, bir haksızlığın varlığından söz

edilemez

Yukarıda belirttiğimiz üzere, suçlar kural olarak ancak kasten iş-

lenebilirler. Ancak, kanunda açıkça belirtilmiş olması halinde, taksirle

taşıyan yönetici veya temsilcilerdir. Kural olarak tüzel kişi yöneticisi veya temsilcileri,

aynı zamanda çekin karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi-

lerdir. YÇK, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olanları, tüzel

kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organı üyesi, görev bölümü ya-

pılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler olarak ifade etmiştir (YÇK

m. 5/2).”

TOPÇUOĞLU, s. 158.

ÖZGENÇ, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi, s. 241.