122 / 441
TBB Dergisi 2013 (104)
Ahmet ULUTAŞ / Ömer Serdar ATABEY
121
İlke olarak bir devletin kovuşturma makamı -nedeni ne olursa ol-
sun- kovuşturmanın devam ettirilmesinin arzu edilmediği sonucuna
varırsa, tatmin edici ceza kovuşturmasının mümkün olacağı diğer bir
devletin kovuşturmayı devralmasını isteyebilir. Talep edilen devlet bu
talebi kabul ederse
“ceza kovuşturmasının aktarılması”
gerçekleşir. Her
zaman olmamakla birlikte genellikle talep eden devlet suçun işlendiği
devlet, talep edilen devlet ise sanığın ikametinin bulunduğu devlettir.
Konuyla ilgili herhangi bir uluslararası sözleşme bulunmasa dahi
kovuşturma aktarılabilir. Bu husustaki yegane şart talep edilen devle-
tin ceza kanununun suçun faili için uygulanabilir olmasıdır; bu hük-
mün adli yardımlaşma amacıyla konulup konulmadığı çok önem taşı-
maz. Uluslararası bir sözleşmenin varlığı kovuşturmanın aktarılması
için vazgeçilmez bir şart olmamasına rağmen yine de böyle bir sözleş-
menin bulunması arzu edilir bir durumdur. Çünkü ancak bilgi vs.nin
iletilmesi için uygun bir usul ve hukuki zemin oluşturulduktan sonra
karşılıklı yardım geliştirilebilir ve güçlendirilebilir.
Öte yandan, uluslararası boyutu olan suçların kovuşturulması;
adli yardımlaşmayı yöneten çeşitli araçların etkin uygulanmasını ve
bilhassa
“ne bis in idem”
hususunda yeknesak kuralların belirlenmesi
amacıyla devletlerin politikalarını koordine etmesini gerektirir. Dola-
yısıyla, adli yardımlaşmanın iyi organize edilebilmesi için uluslarara-
sı bir anlaşma yoluyla bu enstrumanların uyumlulaştırılması büyük
önem taşımaktadır.
Bu çalışmada öncelikle Avrupa Konseyi (AK) bünyesinde hazırla-
nan Ceza Kovuşturmalarının Aktarılması Konusunda Avrupa Sözleş-
mesinin (1972 Sözleşmesi) getirdiği hükümler incelenecek, ayrıca bu
alanda hüküm ihtiva eden diğer sözleşmelere de yeri geldikçe değini-
lecektir. Ayrıca incelenen Sözleşme bağlamında önem taşıyan Yabancı
Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi ve söz-
leşmeye Ek Protokol’ün de getirdiği hükümlerin sözleşme kapsamın-
daki yeri ve değeri vurgulanacaktır. Diğer taraftan, bu alanda Avrupa
Birliği’nde meydana gelen gelişmeler de ele alınıp değerlendirilecek,
bu sayede mukayeseli çalışmalar bakımından konunun bu veçhesinin
de ortaya konulmasına çalışılacaktır.