TBB Dergisi 104. Sayı

Avrupa Ceza Hukukunda Kovuşturmaların Aktarılması

122

I. 1972 SÖZLEŞMESİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

15.5.1972 tarihinde Starsburg’ta imzaya açılan ve Sözleşmede yer

alan üç onay koşulunun yerine getirilmesini müteakip 30.3.1978 ta-

rihinde yürürlüğe giren Ceza Kovuşturmalarının Aktarılması Konu-

sunda Avrupa Sözleşmesi (1972 Sözleşmesi), ceza alanında kovuştur-

maların aktarılmasına dair araçların yanı sıra ceza kovuşturmalarının

çokluğu durumuna (Kesim IV) ve ilgili kişilerin müteaddit defalar so-

ruşturulma veya mahkum olma riskine karşı korunmasına (Kesim V,

Non bis in idem) ilişkin hükümler içermektedir.

Sözleşmeye bakıldığında genel olarak Sözleşmeyle üç temel ihti-

yacın giderilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır:

a) Suçluyu cezalandırma görevinin ceza adaletini en iyi gerçekleşti-

recek devlette yerine getirilmesi,

b) Birden fazla devletin ceza vermek bakımından kendisini yetkili

sayması halinde ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların halli,

c) Bir kişinin birden fazla devlette aynı eylemden dolayı yargılanma-

sı halinde „

non bis in idem

“ prensibinin uygulanmasının sağlanma-

sı.

Esas itibarıyla devletler suçluları cezalandırma yetkilerini kendi

kanunlarından alırlar. Örneğin, 5237 sayılı TCK, yabancı bir ülkede

işlenen suçların hangi şartlar altında Türk mahkemelerince cezalan-

dırılacağını düzenlemiştir. İşte inceleme konusu yapılan Sözleşme asli

Nurullah KUNTER,

”Ana Çizgileriyle Ceza Kovuşturmalarının Aktarılması Konu-

sunda Avrupa Sözleşmesi”

, Kubalı’ya Armağan, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli

Hukuk Enstitüsü Yayını,Yıl:8,Sayı:1974,(ss.217-236), s.219;Ceza kovuşturmala-

rının aktarılmasına ilişkin olarak daha önce bu alanda hüküm ihtiva eden dü-

zenlemelere CİKAYAS madde 21 ve Karayolları Trafik Suçlarının Cezalandırıl-

masına Dair Avrupa Sözleşmesinin madde 1 hükümlerini örnek olarak göstere-

biliriz. Ancak Sözleşme başlı başına bu konuyu ele alarak konuyu sistematize

etmiştir.Bkz.KUNTER,s.224;İlave açıklama için bkz.Açıklayıcı Rapor,para:25;

Ceza kovuşturmalarının aktarılması konusunda ayrıca bkz.TEZCAN/ERDEM/

ÖNOK,Uluslararası Ceza Hukuku, Seçkin,Ankara,2009, s.291vd;CRYER/FRI-

MAN/ROBINSON/WILMSHURST,An Introduction to International Criminal

Law, Cambridge,2010,s.104;Feridun YENİSEY,Milletlerarası Ceza Hukuku,Beta

,İstanbul,1988,s.65;İzzet ÖZGENÇ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler,Seçkin

,Ankara,2011,s.799;Karşılaştırmak bakımından İsveç hukukunda ceza kovuştur-

malarının aktarılması düzenlemeleri için bkz.Transfer of Proceedings in Criminal

Matters,

Erişim:11.3.2012.