TBB Dergisi 104. Sayı

Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Değişikliklerin Eleştirisi

tir. Anayasamızda, genel çerçevede devletin tüm organları, kurum ve

kuruluşları açısından bir görev dağılımı ve yetki belirlemesi yapılır-

ken, faaliyet ve işlemleri açısından geçerli olan temel hukuk kuralları,

bireylere tanınan temel hak ve özgürlüklerle birlikte açıklanmıştır. Do-

layısıyla, mali egemenlik ve bu kapsamdaki vergilendirme yetkisi de

devlet egemenliğinin bağlı olduğu sınırlara tabidir.

Vergi ilişkisinin niteliği ve yapısı itibariyle kamu hukukunun bas-

kın unsurlarını bünyesinde barındıran görünümü ve muhataplarına

zora dayalı olarak karşılıksız ödevler yüklemesi, vergilendirmeyi dev-

let iktidarının en somut olarak hissedildiği bir alana dönüştürmüştür.

Bu ise vergilendirme sürecinin öncelikle temel hukuk kaynaklarında

esaslı ilke ve unsurlara bağlanmasını ve buna paralel olarak da kişi-

lerin devlete karşı korunması bakımından belirli haklarla donatılması

gerekliliğini doğurmuştur. Nitekim bu gereklilik vergilendirme konu-

sunda somut olarak Anayasa düzeyinde yer verilen kuralların varlık

kazanmasına neden olmuştur. Bunun daha ötesinde, vergi ilişkisinin

toplum yaşamındaki önemine ve etkisine binaen tarihsel perspektifte

mali hukukun anayasa hukukuna ve anayasaların ortaya çıkışına ön-

cülük ettiği yönünde görüşler de bulunmaktadır.

Vergi ilişkisinin maddi temelini oluşturan gereklilik toplum ya-

şamının ihtiyaçlarını adil ve kabul edilebilir bir sistem içinde müşte-

reken finanse etmektir. Bununla birlikte toplumu yöneten ve hukuka

bağlı olan devletin vergilendirme alanındaki işlem ve tasarruflarının

hukuka uygunluğu da bir arada yaşayan insanlar topluluğunu toplu-

ma dönüştüren ortak paydalardan biri olan hukuk ve bunun özündeki

adalet anlayışının bir parçasıdır. Bu anlayışın ifadesi ise vergilendirme

ilişkisinin Anayasal düzeyde kişileri keyfilik ve adaletsizliğe karşı ko-

ruyacak ilke ve esaslarla düzenlenmesi ve uygulamalarda da bunların

gözetilerek hayata geçirilmesi şeklinde karşılığını bulmak durumun-

dadır.

Vergi ödevine ilişkin temel ilkeler Anayasamızın

“Temel Haklar ve

Ödevler”

i düzenleyen İkinci Kısmının

“Siyasî Haklar ve Ödevler”

in ta-

Bknz; Kemal Gözler,

“İngiltere’de Parlamento Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı: Malî Hu-

kukun Anayasa Hukukundan Eskiliği Üzerine Bir Deneme”

Prof. Dr. Mualla Öncel’e

Armağan

, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2009, c.I, s.365-

374

, Konuluş Tarihi: 10.12.2009).