267 / 505
Hekimin Fiilinden Dolayı Zarar Gören Üçüncü Kişinin Hastaneye Karşı ...
266
Borçlunun ifa yardımcılarından dolayı sorumluluğunda borcun
kaynağını teşkil eden en önemli ve en sık rastlanır borç ilişkisi türü
akitten doğan borç ilişkileridir. Türk Borçlar Kanunu m. 116’ın uygu-
lanmasında borçlunun işin ifasında yardımcı kişi kullandığı sözleşme
tipi, hakkında yardımcı kişilerden dolayı özel sorumluluk normla-
rı bulunmaması gerekir
10
. Yardımcı kişinin zarar vediği sözleşmenin
karşı tarafı ile yardımcı kişi kullanan taraf arasında kanunda düzen-
lenmiş akit tiplerinden herhangi biri olabileceği gibi kanunda düzen-
lenmemiş tamamen kendine özgü yapısı olan karma veya birleşik akit
de olabilir
11
. İstisna sözleşmesinde asıl işi üstlenen müteahhit, işi kendi
üstlenmiş olmadıkça başka bir müteahidle yapacağı istisna sözleşmesi
ile üstlenebilir. Müteahhid ile sözleşme yapan alt müteahhid arasında
asıl iş sahibi ile yapılan müteahhidlik sözleşmesinden farklı tamamen
bağımsız bir istisna sözleşmesi bulunmaktadır. Müteahhid, alt müte-
ahhidin, alt müteahhidin adamlarının ve hatta alt müteahhidin iş yap-
tırdığı ikinci derecede alt müteahhidlerin davranışlarından Türk Borç-
lar Kanunu m. 116 gereğince sorumludur
12
. Birden fazla müteaahid
müştereken tek bir eserin meydana getirilmesini üstlendiği takdirde
13
her bir müteahhid istisna akdinin ifası bakımından diğerlerinin Türk
Borçlar Kanununun 116. maddesi gereğince ifa yardımcısı sayılırlar
14
.
Vekalet sözleşmesinde de, ikame vekilden bahsedilmiştir. Ancak
burada anılan ikame vekalet müessesesine vekalet akdinin ifasında
kullanılan her türlü yardımcı şahıs dahil değildir. Vekil, ikame vekil
dışında kendisine yardımcı olan kişilerden Türk Borçlar Kanunu m.
116 anlamında sorumludur. Buna göre, hekimin yanında çalışan hem-
şire
15
, avukatın bürosunda
16
veya bankada çalışan kişiler
17
avukatın
veya bankanın yardımcı kişileridir.
10
Vekalet sözleşmesinde, vekilin ikame olunan vekillerden dolayı TBK. m. 507’ veki-
lin sorumluluğu özel olarak düzenlenmiştir. Ayrıca taşıma sözleşmesinde taşıyıcı-
nın yardımcı kişilerden ve ara taşıyıcılardan fiilleriyle ziya ve hasara uğramasına
sebebiyet vermelerinden dolayı sorumluluğuna ilişkin Türk Ticaret Kanununda m.
879, 887 888 düzenlemeler bulunmaktadır. Ticaret Kanunu Borçlar kanununa göre
özel bir kanundur. Bundan dolayı öncelikle Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır.
11
BGE 113 II 424.
12
Gauch, PN. 145 vd; Spiro, 168 vd.
13
Tandoğan, Özel, 96 vd.
14
Spiro, 183; von Tuhr/Escher, 308; Tandoğan, Özel, 99; Gauch, PN. 209, 86.
15
BGE 53 II 425.
16
BGE 85 II 48.
17
BGE 61 II 187; BGE 109 II 119.