TBB Dergisi 106. Sayı

Baskı Grupları ve Demokrasi

358

GİRİŞ

Baskı grupları kavramı, soyut bir kavram olduğu için günümüze

kadar farklı tanımları yapılmış ve değişik açılardan değerlendirilmiş-

tir. Genel olarak baskı grupları, siyasi iktidarı etkilemeyi amaçlamakta

olup bir toplumun gerçek anlamda demokratik gelişiminin sağlanma-

sı için zorunlu olan ve birden fazla kişinin bir araya gelmesi ile oluşan

gruplardır.

Baskı gruplarının demokrasi üzerindeki etkilerinin öneminin ve

demokrasi için vazgeçilmez olmasının nedenlerinin ortaya konulması

ve işlevselliğinin artırılması amacıyla kaleme alınan bu makalede

baskı grupları kavramı, benzer kavramlarla ilişkileri ve çeşitleri ele

alınmıştır. Diğer yandan Türkiye’de baskı gruplarının günümüz ba-

kış açısıyla değerlendirilmesi yapılırken tarihi, hukuki gelişimi ve ya-

pılan Anayasa ve yasa değişiklikleri göz önünde bulundurulmuştur.

Toplu hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması ve geliştirilmesi

bağlamında uluslararası alanda yapılan düzenlemelere, İnsan Hakları

Avrupa Mahkemesi içtihatlarına, diğer ülkelerin uygulamalarına ilgili

olan bölümlerde yer verilmiştir. Son olarak baskı gruplarının demok-

rasiye olan etkileri ayrı bir başlık altında değerlendirilmiştir.

I. BASKI GRUPLARI KAVRAMI

A. Genel Olarak

Toplu eylem özgürlükleri, birden çok kişinin birlikte kullanabil-

diği, öznelerini sürekli ya da geçici gruplar oluşturan ve bireylerin

tek başına gerçekleştiremedikleri amaçları hedef alan özgürlüklerdir.

Bunlar örgütlü (dernek) ve örgütlü olmayan (toplanma, gösteri ve yü-

rüyüş) toplu özgürlükler olarak ikiye ayrılır

.Gruplar, geçici olabile-

ceği gibi sürekli de olabilir. Süreklilik gösteren gruplardan başlıcaları;

dernekler, sendikalar ve siyasal partilerdir.

Toplu eylem özgürlüklerin konusunu oluşturan baskı grupları,

demokratik toplumun vazgeçilmez bir parçasını teşkil etmektedir

.Bu

Kaboğlu, İbrahim, Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar), Legal Yayıncılık,

3.Baskı, Kasım, 2006, s. 284.

Kaboğlu, İbrahim, Kolektif Özgürlükler, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ya-

yınları:8, Diyarbakır, 1989, s.33.